Υλικό προς χειραγώγηση ή νικηφόρο μέτωπο;

«Η εξέγερση» έργο του Γάλλου ζωγράφου Ονορέ Ντομιέ

του Πατέλη Δημήτρη*.

Τα γεγονότα της Πέμπτης 20.10.2011, έδιναν την αίσθηση ότι κάποιοι από επάνω, σαν μακιαβελικού τύπου μαριονετοπαίκτες, κινούσαν τα νήματα μιας μεθοδευμένης αλληλοεξόντωσης των από κάτω. Με αριστοτεχνικό χειρισμό των αμοιβαίων αγκυλώσεων και των εξαρτημένων αντανακλαστικών (του παρελθόντος) διαφόρων συνιστωσών του ετερόκλητου πλήθους (την πρώτη φορά που έστω άγαρμπα βρέθηκαν όλες μαζί), ώστε αυτό, όχι μόνο να μη μπορεί να βρει το βηματισμό του σε μια μετωπική συγκρότηση, αλλά να επιδίδεται σε ανέξοδη για το σύστημα (χωρίς ουσιαστική και άμεση ανάμειξη των δυνάμεων καταστολής του) αυτοδιάλυση με αλληλοκανιβαλισμό, ευάλωτο σε κάθε προβοκάτσια δολοφονικού χαρακτήρα. Το διαίρει και βασίλευε σε όλο το μεγαλείο του! Ο εν εξελίξει κοινωνικός πόλεμος έχει πλέον τον πρώτο νεκρό αγωνιστή-διαδηλωτή, που σημάδεψε τις μεγαλειώδεις και ίσως τις πλέον πολιτικοποιημένες κινητοποιήσεις των τελευταίων δεκαετιών.

Ας μη γελιόμαστε: δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με τους μεταλλαγμένους πολιτικούς υπαλλήλους της χώρας (της πιο αποτελεσματικής για αυτό τον κοινωνικό πόλεμο κυβέρνησης), αλλά με επιτελεία του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού άξονα, με τεράστια εμπειρία και επιστημονική τεχνογνωσία στη χειραγώγηση κατακτημένων και ανυπότακτων λαών, που βλέπουν σήμερα το λαό μας σαν πειραματόζωο και τη χώρα μας σαν πεδίο δοκιμών για αυτά που σκοπεύουν να επιβάλλουν γενικευμένα στον πλανήτη. Το ζητούμενο λοιπόν, δεν είναι η τοποθέτηση υπέρ ή κατά, ούτε και η τήρηση ίσων αποστάσεων ανάμεσα στους συγκρουσθέντες στο Σύνταγμα την Πέμπτη, αλλά το προηγούμενο που δημιουργείται και ο κίνδυνος γενίκευσής του στο εξής.

Οι ευθύνες όσων με τις πρακτικές και τις παραλείψεις τους στρώνουν το έδαφος για συνέχεια αυτών των ολέθριων για το ανερχόμενο κίνημα χειρισμών είναι ανυπολόγιστες, ανεξαρτήτως προθέσεων. Τα διδάγματα και τα καθήκοντα για το κίνημα είναι τεράστια, και αφορούν την ανάγκη να δοθεί πνοή και πραγματική-πειστική προοπτική με θετικά προτάγματα το λαό, όχι διχαστικά αλλά συνθετικά, όχι προτάσσοντας το τι δεν κάνει ή το τι κάνει λάθος η κάθε συνιστώσα (αυτό γίνεται όλο και πιο εύκολο και καταφανές σήμερα), αλλά το τι επιτάσσει η συγκυρία ως ασθενή κρίκο παρέμβασης, ώστε να αλλάξουν άρδην οι συσχετισμοί δυνάμεων.

Οι επιτακτικές αναδιατάξεις της συγκυρίας, δεν αφορούν αποκλειστικά τον περιχαρακωμένο κόσμο των λίγο-πολύ παγιωμένων και καταγεγραμμένων μέχρι σήμερα δυνάμεων της αριστεράς, αλλά το σύνολο της κοινωνίας. Οι αναδιατάξεις αυτές συνδέονται με την εφικτή και αναγκαία ραγδαία απεμπλοκή συνειδήσεων και ανθρώπων από τη "σιωπηλά πλειοψηφία", από την κυρίαρχη ιδεολογία και τα καθεστωτικά κόμματα, από την υπακοή, την ηττοπάθεια, τη μοιρολατρία και την υποταγή. Απαιτούν επίσης απεμπλοκή από την πεπατημένη και τον κοινοβουλευτικό κρετινισμό όλων των σε ποικίλους βαθμούς νομοτελώς αλλοιωμένων, κουρασμένων και ενσωματωμένων μορφωμάτων της αριστεράς (που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο φέρουν το στίγμα ιστορικών αγώνων του παρελθόντος). Η κρίση εκπροσώπησης της κοινωνίας, που χαρακτηρίζει τη συγκυρία, αφορά πρωτίστως την αριστερά, όσο κι αν οι ηγεσίες της ευελπιστούν καιροσκοπικά σε υπέρ τους εκλογική εκταμίευση μέρους της δυσαρέσκειας, χωρίς να αλλάξουν το παραμικρό. Μιαν αριστερά, που εκ των πραγμάτων, λόγω της προηγούμενης συγκυρίας, επί δεκαετίες ειρηνικής λειτουργίας του συστήματος, ανέπτυξε νομοτελώς μονομερείς δεξιότητες και στερεότυπα αναγκαστικής περιχαράκωσης, με όρους εσωτερίκευσης της ήττας και διατήρησης μελών-οπαδών γύρω από παγιωμένα σύμβολα, ιδιολέκτους και ρητορικές, με μικρές ή μεγάλες γραφειοκρατίες, με έντονα στοιχεία αμοιβαίων ετεροπροσδιορισμών (βάσει υπαρκτών ή/και φανταστικών διαφορών), αναλισκόμενη σε έριδες για τη διανομή θέσεων και ρόλων σε αυτό που της παρείχε ως αποκλειστική και ελεγχόμενη λειτουργία το σύστημα: στη διαχείριση της δυσαρέσκειας του κόσμου με στερεοτυπικές (αν όχι τελετουργικές) και εντελώς προβλέψιμες πρακτικές και συμπεριφορές. Μιας αριστεράς που -παρά τη μοναδική κρισιακή συγκυρία- με την αυτοαναφορικότητα των συνιστωσών της ("εμείς οι μόνοι συνεπείς") δυσκολεύεται ή αδυνατεί να να συντονιστεί, να συνδιαλεχθεί, να ωσμωθεί με "τους άλλους”, με το λαό και να λειτουργήσει καταλυτικά στη ριζοσπαστικοποίησή του. Θα αντιληφθούν άραγε οι δυνάμεις (κυρίως της βάσης) της αριστεράς τα ριζικά νέα καθήκοντα της συγκυρίας, θα πρωτοστατήσουν στη μετωπική συγκρότηση του λαού (όπως έγινε το 1941 με το Ε.Α.Μ.), ή θα αφήσουν να τις προσπεράσει το κίνημα, με ότι κι αν σημαίνει αυτό;

Είναι γνωστή η προβληματική του "ασθενούς κρίκου” με δύο έννοιες: αναφορικά με το παγκόσμιο σύστημα και με τη διάγνωση της πολιτικής συγκυρίας. Με την πρώτη έννοια αναδεικνύεται η ανισομερής ανάπτυξη του παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού συστήματος και των πλέον ευάλωτων σε ανεξέλεγκτες-δυσλειτουργικές για το σύστημα τροπές χωρών και ομάδων χωρών. Την έννοια αυτή, σπεύδουν σήμερα να την υπενθυμίζουν ακόμα και σ' όσους την ξέχασαν οι ιθύνοντες του παγκόσμιου κεφαλαίου. Εδώ χρησιμοποιώ την έννοια του ασθενούς κρίκου κυρίως με τη δεύτερη (συνδεδεμένη με την πρώτη) έννοιά της, επιτακτικότατης σε συνθήκες γενικευμένης κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής κρίσης: αυτό που αφορά την έγκαιρη διάγνωση, ανάδειξη και επικέντρωση των δυνάμεων και της προσοχής σε εκείνο το πρόβλημα, σε εκείνες τις επιτακτικές ζωτικές ανάγκες του λαού (αιτήματα, διεκδικήσεις) που θα επιτρέψουν να ξετυλίξει το κουβάρι του πλέγματος των εσωτερικών και εξωτερικών συστημικών αντιφάσεων, αλλάζοντας άρδην το συσχετισμό υπέρ της διεξόδου με προοπτική προς όφελος του λαού. Ο κρίκος αυτός επιτρέπει στις δυνάμεις που θα τον αδράξουν, να κατακτήσουν ακλόνητα την χειραφετική για το λαό πρωτοβουλία των κινήσεων, να κατευθύνουν δημιουργικά και συσπειρωτικά την αγανάκτηση και την ανυπακοή, να προσδώσουν συντεταγμένο, αποτελεσματικό και τελικά νικηφόρο προσανατολισμό στη λαϊκή αυτενέργεια.

Ο κρίκος αυτός συμπυκνώνεται σήμερα στη δέσμη προταγμάτων με αφετηρία την άρνηση πληρωμής του επαχθούς και απεχθούς δημόσιου χρέους.

Απαιτείται λοιπόν ένας μετωπικός πόλος έλξης, που θα συνεισφέρει στην αυτοοργάνωση και στην περιφρούρηση όλου του κινήματος που θα γιγαντώνεται αν ξεπεράσει τα σύνδρομα της ήττας και της αναποτελεσματικότητας. Μέχρι την νίκη σ' αυτόν τον δίκαιο για τους από κάτω κοινωνικό πόλεμο.

 

*Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης, μέλος της Πολιτικής Επιτροπής του Ενιαίου Παλλαϊκού Μετώπου (ΕΠΑΜ).