Πετρου Παπακωνσταντινου: Η απροσδόκητη αντοχή του καθεστώτος Ασαντ

Η απροσδόκητη αντοχή του καθεστώτος Ασαντ

Αντεπίθεση του κυβερνητικού στρατού, ενώ η Συρία απειλείται άμεσα με διχοτόμηση

Του Πετρου Παπακωνσταντινου

[Πηγή: Η Καθημερινή, 26/05/2013]

Το περασμένο καλοκαίρι, η γερμανική υπηρεσία πληροφοριών, BND, παρέδιδε σε κυβερνητικούς αξιωματούχους έκθεση για τη συριακή κρίση, η οποία εκτιμούσε ότι το καθεστώς Ασαντ θα έπεφτε το αργότερο στις αρχές του 2013. Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, ο επικεφαλής της υπηρεσίας, Γκέρχαρντ Σίντλερ, έχει αλλάξει γνώμη. Σύμφωνα με το περιοδικό Der Spiegel, ο Σίντλερ παρουσίασε την αναθεωρημένη εκτίμηση της BND σε μυστική σύσκεψη επιλεγμένων πολιτικών. Το βασικό συμπέρασμα: οι αντάρτες είναι αυτοί που έχουν τώρα το πρόβλημα, καθώς ο κυβερνητικός στρατός αντεπιτίθεται και έχει σοβαρά κέρδη. Παρότι ο Ασαντ δεν μπορεί να επιτύχει συντριπτική νίκη, ενισχύει τη θέση του, παρατείνοντας ένα αδιέξοδο χωρίς ημερομηνία λήξης.

Οι εκτιμήσεις του Βερολίνου συμπίπτουν με την εικόνα που περιγράφουν καλά πληροφορημένες αραβικές πηγές. Σύμφωνα με αυτές, ο κυβερνητικός στρατός κατάφερε, τις τελευταίες εβδομάδες, να απωθήσει τους αντικαθεστωτικούς από τα περισσότερα περίχωρα της Δαμασκού και να κόψει τις γραμμές ανεφοδιασμού τους, από τα νότια σύνορα μέχρι την κεντρική πόλη της Χομς. Από την περασμένη Κυριακή, άρχισε σφοδρή επίθεση στον στρατηγικής σημασίας σουνιτικό θύλακο του Κουσαΐρ, που ελέγχει την επικοινωνία της Δαμασκού με την παράκτια ζώνη, όπου βρίσκονται τα προπύργια των Αλαουιτών Λαττάκεια και Ταρτούς, αλλά και με τη διαφιλονικούμενη, από τα δύο στρατόπεδα, Χομς.

Οπως αναγνώρισε στο πρακτορείο Reuters ηγετικό στέλεχος της αντιπολίτευσης, «αν χάσουμε το Κουσαΐρ, χάνουμε και τη Χομς και αν χάσουμε τη Χομς, χάνουμε την καρδιά της Συρίας». Η πτώση του Κουσαΐρ θα σήμαινε, πρακτικά, ότι ο Ασαντ θα είχε διασφαλίσει ολοκληρωτική κυριαρχία σε ένα άτυπο «Αλαουιστάν», από τα ιορδανικά σύνορα μέχρι τη Χομς και τις ακτές της χώρας, περνώντας από τη Δαμασκό, κι ότι θα μπορούσε να εξαπολύσει από καλύτερες θέσεις αντεπίθεση στο βόρειο μέτωπο, με βασικό στόχο τη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Χαλέπι.

Μεγάλες δυνάμεις της Δύσης απέδωσαν την απροσδόκητα αποτελεσματική αντεπίθεση του Ασαντ στη συστράτευση της λιβανικής, φιλοϊρανικής οργάνωσης Χεζμπολάχ στο πλευρό του κυβερνητικού στρατού και στη συνεχιζόμενη ενίσχυση του τελευταίου από Ρωσία και Ιράν. Οι παράγοντες αυτοί είναι υπαρκτοί, αλλά δεν αρκούν για να εξηγήσουν την αντιστροφή των εξελίξεων, εις βάρος της αντιπολίτευσης. Πολύ περισσότερο, που η τελευταία απολαμβάνει ευρύτατης οικονομικής και πολιτικής στήριξης, άμεσα από Τουρκία, Κατάρ και Σαουδική Αραβία και έμμεσα από ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία.

Αυτό που παραβλέπουν οι σπόνσορες της αντιπολίτευσης είναι ότι η αποδυνάμωσή της οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αποξένωσή της από μεγάλα τμήματα του συριακού πληθυσμού, τα οποία αρχικά έβλεπαν με συμπάθεια τον αγώνα της εναντίον του απολυταρχικού καθεστώτος. Βασική ευθύνη γι' αυτό έχουν οι εξτρεμιστικές ισλαμικές ομάδες, όπως το «Μέτωπο αλ Νούσρα», που τάσσεται ανοιχτά αλληλέγγυο με την Αλ Κάιντα. Παρόμοιες ομάδες προβαίνουν σε επιθέσεις εθνοτικής κάθαρσης εναντίον Αλαουιτών και χριστιανών, επιβάλλουν τον ισλαμικό νόμο στα τμήματα που ελέγχουν και προβαίνουν σε φρικτές πράξεις τεμαχισμού πτωμάτων στρατιωτών και κανιβαλισμού μπροστά στις κάμερες.

Το χειρότερο είναι ότι δεν πρόκειται για κάποιους «ανεξέλεγκτους», αλλά για μίσθαρνα όργανα αντιδραστικών αραβικών καθεστώτων, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, για λογαριασμό των οποίων αυτές οι φονταμενταλιστικές ομάδες καταλαμβάνουν πετρελαιοπηγές και αγωγούς, στο ανατολικό τμήμα της Συρίας. Τα ισχυρά αυτά συμφέροντα ευνοούν την εμφάνιση, πλάι στο άτυπο «Αλαουιστάν» του Ασαντ, ενός σουνιτικού κράτους εν κράτει, στη βόρεια και ανατολική Συρία, που θα περιλαμβάνει το Χαλέπι, τη Ράκα και το Ντέιρ Εζόρ, μαζί με τα πετρελαϊκά τους κοιτάσματα. Με αυτά τα δεδομένα, οι ένθεν και ένθεν επεμβάσεις των ξένων δυνάμεων και οι επιχειρήσεις εθνοτικής κάθαρσης και των δύο στρατοπέδων φέρνουν πιο κοντά από κάθε άλλη φορά το ενδεχόμενο του διαμελισμού αυτής της ιστορικής χώρας στην καρδιά του αραβικού κόσμου. Η άμμος στην κλεψύδρα εξαντλείται ταχύτατα και τίποτα δεν εγγυάται ότι η σχεδιαζόμενη από ΗΠΑ και Ρωσία ειρηνευτική διάσκεψη της Γενεύης δεν θα αποδειχθεί «πολύ λίγη, πολύ αργά»...

Εμπλοκή και του Ισραήλ

Μέχρι πρόσφατα το Ισραήλ απέφευγε κάθε άμεση ανάμειξη στο Συριακό. Τους τελευταίους μήνες, όμως, σύρεται ολοένα και περισσότερο στην κινούμενη άμμο του συριακού εμφυλίου. Πρόσφατα, ισραηλινά αεροπλάνα βομβάρδισαν -για τρίτη φορά μέσα στο 2013- στόχους εντός συριακού εδάφους, με τον ισχυρισμό ότι επρόκειτο για φορτία όπλων τα οποία προορίζονταν για τη Χεζμπολάχ. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, ο Ασαντ απέφευγε να απαντήσει στα εχθρικά πυρά. Ωστόσο, την περασμένη Τρίτη, συριακά στρατεύματα έπληξαν όχημα του ισραηλινού στρατού που μετέφερε στρατιώτες στα κατεχόμενα συριακά εδάφη του Γκολάν, εγγράφοντας στην ημερήσια διάταξη τον άμεσο κίνδυνο μετατροπής του συριακού εμφυλίου σε περιφερειακή σύγκρουση.

Τη διάχυτη ανησυχία ήρθαν να ενισχύσουν οι δηλώσεις του αρχηγού της ισραηλινής αεροπορίας, την περασμένη Τετάρτη. Από το βήμα του Ινστιτούτου Φίσερ, στο Τελ Αβίβ, ο πτέραρχος Εσέλ δήλωσε ότι η χώρα του «μπορεί να αναγκαστεί να αναλάβει δράση, σε ευρύτατη κλίμακα, μέσα σε πολύ λίγο χρόνο», εντός του συριακού εδάφους. Ο Ισραηλινός αξιωματούχος επικαλέστηκε το ενδεχόμενο ξαφνικής κατάρρευσης του καθεστώτος Ασαντ, η οποία θα άνοιγε τον δρόμο να περάσουν σημαντικά όπλα, από πυραύλους μέχρι χημικά, στα χέρια εχθρών του Ισραήλ.