Μάκης Ανδρονόπουλος: Άρχισε η αναδιάταξη της Δύσης

Άρχισε η αναδιάταξη της Δύσης

Του Μάκη Ανδρονόπουλου

[Πηγή: Πολιτική Επιθεώρηση, 19/05/2013]

Τέσσερις βασικές γεωπολιτικές δυναμικές φαίνεται να είναι σε εξέλιξη παγκοσμίως.

• Η πρώτη εκπορεύεται από τις ΗΠΑ, όπου πυκνώνουν οι ενδείξεις ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα (Barack Obama) έχει θέσει σε εφαρμογή, μετά την επανεκλογή του, ένα πολυδιάστατο εμπροσθοβαρές πρόγραμμα αναδιάρθρωσης της αμερικάνικης οικονομίας, αλλά και ανάταξης της αμερικανικής επιρροής.
• Η δεύτερη προέκυψε από την κρίση χρέους της ευρωζώνης που έδωσε την ευκαιρία να μετατρέψει η Γερμανία την γεωοικονομική της ισχύ σε πολιτική, μετατρέποντας τον ευρωπαϊκό νότο σε προτεκτοράτο.
• Η τρίτη δυναμική σχετίζεται με την ραγδαία οικονομική επέκταση της Κίνας στην Αφρική, τη νότια Αμερική και σύντομα στην Ευρώπη.
• Η τέταρτη δυναμική είναι ο παγκόσμιος οικονομικός πόλεμος που πυροδότησε η παγκοσμιοποίηση με την ανάδυση νέων διεθνών παικτών στην παγκόσμια σκακιέρα και φαίνεται να παίρνει μια νέα τροπή με την ταχεία λουμπενοποίηση όλο και μεγαλύτερων τμημάτων της μεσαίας τάξης στη δύση, που δημιουργεί ένα νέο υποκείμενο το οποίο είτε οδηγείται στη ριζοσπαστικοποίηση, είτε τον εκφασισμό.

Παράλληλα οι αναδυόμενες οικονομικές δυνάμεις, κυρίως στην Ασία, αλλά και ο ισλαμικός κόσμος, μοιάζουν να έχουν εισέλθει σε μια φάση αποστασιοποίησης και αμφισβήτησης του δυτικού πολιτισμικού μοντέλου, καθώς οι βασικές του αξίες έχουν καταρρεύσει (ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία, κοινωνικό κράτος κ.λπ).

Μέσα στο κλίμα αυτό της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας, πολλοί παρατηρητές καταγράφουν σοβαρή άνοδο της εντροπίας του συστήματος στη δύση και διατυπώνουν φόβους για το ενδεχόμενο κοινωνικών εκρήξεων, κύριο χαρακτηριστικό των οποίων θα είναι η τυφλή βία και ο κοινωνικός μηδενισμός.

Την αίσθηση αυτή συμμερίζονται τα περισσότερα δυτικά υποσυστήματα εξουσίας (με εξαίρεση ίσως τη γερμανική κυβέρνηση) που αντιλαμβάνονται ότι οι μάζες έχουν πιεστεί υπερβολικά από τις αλλεπάλληλες κρίσεις, τη λιτότητα και την ανεργία και ότι κάπως πρέπει να αποσυμπιεστούν για να αποφευχθεί μια ανεξέλεγκτη κοινωνική έκρηξη. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες εξέταζαν το ενδεχόμενο η τρομοκρατική ενέργεια της Βοστόνης να ήταν ζήτημα καθαρά εσωτερικό, πριν αποκαλυφθούν οι πραγματικοί δράστες. Μόλις πριν λίγες εβδομάδες οι υπουργοί οικονομικών των χωρών του G20, που συμμετείχαν στην εαρινή σύνοδο στην Ουάσινγκτον, εκτίμησαν ότι η παγκόσμια οικονομία απέφυγε τους μεγάλους κινδύνους που την απειλούσαν κατά το 2012, αλλά η οικονομική ανάκαμψη που καταγράφεται διεθνώς είναι ακόμη εμφανώς άνιση, γεγονός που ανησυχεί ιδιαίτερα το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ). Η προειδοποίηση της γενικής διευθύντριας του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ (Christine Lagarde) ότι οι ασύμμετροι ρυθμοί ανάπτυξης φέρνουν νέες χρηματοοικονομικές ανισορροπίες, που θα καταλήξουν σε μια νέα κρίση, ήταν ξεκάθαρη και δραματική. Ο κόσμος, είπε, είναι μοιρασμένος σε τρεις ομάδες: στις χώρες που πάνε καλά, σε αυτές που διορθώνονται και σε εκείνες που παραμένουν προβληματικές.

Τα συστήματα εξουσίας στη δύση που υπηρέτησαν πιστά τον μονεταρισμό και το νεοφιλελευθερισμό, βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπα με στρατιές ανέργων, με το κοινωνικό κράτος να έχει καταρρεύσει και τα κρατικά θησαυροφυλάκια γεμάτα με χρέη και ομόλογα με φθίνουσα αξία. Για να ανταπεξέλθουν στην πίεση της πραγματικότητας που δημιούργησαν διολισθαίνουν με επιταχυνόμενο ρυθμό στον αυταρχισμό και στην συστηματική «κατάσταση εξαίρεσης» από το δημοκρατικό «κεκτημένο».

Η αντεπίθεση των πολιτικών: η λιτότητα και η υπερφορολόγηση των μαζών έχει φθάσει στο όριο απόδοσής της και ως εκ τούτου ο πρώτος στόχος των πολιτικών που επιδιώκουν μέσα στην κρίση να επανακτήσουν το πολιτικό και κοινωνικό τους κύρος, είναι το μαύρο αφορολόγητο χρήμα, είτε αυτό προέρχεται από εγκληματικές δραστηριότητες (λαθρεμπόριο όπλων, ναρκωτικών, πορνείας κ.λπ) είτε από διαφθορά, μίζες, υπερτιμολογήσεις. Φαίνεται λοιπόν ότι έχει ξεκινήσει σε Ευρώπη και Αμερική μια προσπάθεια να ελεγχθεί η ρευστότητα που είναι «παρκαρισμένη» στους φορολογικούς παραδείσους και στις υπεράκτιες εταιρείες. Αυτή η καμπάνια ευνοεί τόσο την ανανέωση του πολιτικού προσωπικού, όσο και της λίστας των υπερπλουσίων. Ο Ομπάμαπροεκλογικά  έκανε λόγο για το κτίριο «άγκλαντ χάουζ» στα νησιά Κέιμαν που αποτελεί την έδρα για πάνω από 12,000 εταιρείες. Η διεθνής κοινοπραξία δημοσιογράφων «οφσόρ λικς», πουέβαλε πρόσφατα στο χέρι 2.5 εκατομμύρια έγγραφα από υπεράκτιες εταιρείες υπολόγισε το μαύρο κεφάλαιο σε 32 τρις δολάρια, ενώ η μη κυβερνητική οργάνωση «δίκτυο φορολογικής δικαιοσύνης» εκτιμά ανάμεσα σε 16 με 25 τρις ευρώ τα κεφάλαια που είναι κατατεθειμένα σε ανώνυμους λογαριασμούς σε φορολογικούς παραδείσους. Διαφαίνεται λοιπόν, μετά τηνεκκαθαριστική επιχείρηση της Κύπρου και το δόγμα Ντάισελμπλουμ (Dijsselbloem), ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα και οι υπό πτώχευση τράπεζες θα λειτουργήσουν σαν τις «μαύρες τρύπες» του διαστήματος και θα απορροφήσουν τα πάντα, καταθέσεις στις τράπεζες, φορολογικούς παραδείσους, υπεράκτιες εταιρείες και μαύρο χρήμα. Το μέτωπο αυτό του παγκόσμιου οικονομικού πολέμου, στο οποίο ενεπλάκη η Ρωσία μπορεί να ενεργοποιήσει ποικίλα γεωπολιτικά σύνδρομα, επισημαίνουν ορισμένοι παρατηρητές. Έτσι, με ένα «κούρεμα» 50% στο μαύρο χρήμα όπου κι αν βρίσκεται και μια φορολόγησή του της τάξεως του 45%, πολλά δημοσιονομικά ζητήματα θα λυθούν, ενώ θα καταγραφεί μία στρατηγική νίκη κατά του... εγκλήματος, που θα καρπωθούν οι επίσημες συστημικές δυνάμεις.

Ο ψυχρός πόλεμος ΗΠΑ-Γερμανίας: εδώ έχουμε ταυτόχρονα την έκφανση ενός άλλου άτυπου ψυχρού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας για την επικυριαρχία στην Ευρώπη, πόλεμο που τελεί υπό έξαρση και στον οποίο συμμετέχουν οι πρόθυμοι των δύο μερών. Η τρικομματική της Ελλάδας έχει ταχθεί με τις δυνάμεις που πρόσκεινται στο Βερολίνο. Συνεπώς, δεν είναι τυχαίο που όταν η Αυστρία δήλωσε ότι θα διαπραγματευθεί μαζί με το Λουξεμβούργο την άρση του τραπεζικού απορρήτου για τους ξένους που είναι κάτοχοι λογαριασμού στο έδαφός της, «επιτέθηκε» στη Βρετανία κατηγορώντας τη για νησί-πλυντήριο. Στη συνέχεια, οι «φαϊνάνσιαλ τάιμς» αντεπιτέθηκαν γράφοντας πως «αν οι Παρθένες Νήσοι είναι η έδρα των περισσότερων offshore εταιριών, η Ολλανδία παίρνει τον τίτλο του μεγαλύτερου "πλυντηρίου" χρήματος εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)». Επίσης, δεν είναι λοιπόν τυχαίο που αναζωπυρώθηκε η βεντέτα Τζακ Λιου (Jack Lew), του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών με τον Γερμανό συνάδελφό τουΒόλφγκανγκ Σόιμπλε (Wolfgang Schäuble), για τα θέματα της κρίσης και της λιτότητας κατά τη σύνοδο του G20 στην Ουάσιγκτον. O Τζακ Λιου μαζί με εκπροσώπους του ΔΝΤ ζήτησαν για ακόμη μια φορά από τη Γερμανία να αναλάβει μεγαλύτερες ευθύνες για την επίλυση της ευρωπαϊκής κρίσης και τόνισαν ότι η πολιτική που ακολουθείται τους «εκνευρίζει σφόδρα». Ο Σόιμπλε οργισμένος αντιγύρισε λέγοντας ότι οι ΗΠΑ είναι εκείνες που πρέπει να πάρουν ως παράδειγμα τα όσα συμβαίνουν στην ευρωζώνη. Το «Σπίγκελ» έκανε λόγο για «όργιο φωνασκιών». Το σίγουρο είναι ότι η ατάκα του Τζακ Λιου ήταν μια έκφραση που υποδεικνύει ότι η αυτοκρατορική υπομονή εξαντλείται, γεγονός που πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του το Βερολίνο. Το «partners in leadership» που είχε πει κάποτε ο πρεσβύτερος Μπους (Bush) σημαίνει συμμετοχή στο κόστος, όχι αυτονόμηση... Και για να μην έχουν αμφιβολία ορισμένοι για το ποιος κάνει κουμάντο, οι G20ενέκριναν την «νέα πολιτική που ακολουθεί η Ιαπωνία από τα τέλη του 2012, της πιο έντονης ποσοτικής ενίσχυσης της ρευστότητας στην οικονομία, την οποία θεωρούν ως μέτρο αντιμετώπισης των αρνητικών επιπτώσεων που συνεπάγεται ο αρνητικός πληθωρισμός» και όχι ως πολιτική που επιδιώκει την έμμεση υποτίμηση του γιεν. Σχετικά με αυτό το θέμα ο υπουργός οικονομικών της Ιαπωνίας δήλωσε ότι η νέα οικονομική πολιτική της χώρας του έχει ως στόχο να διατηρήσει την αξιοπιστία της ιαπωνικής οικονομίας στις διεθνείς αγορές και να αποτρέψει μια ενδεχόμενη άνοδο των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων... Οι G20 δεν παράλειψαν να τονίσουν ότι οι πλεονασματικές χώρες θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην ανάπτυξη με τη συμβολή και της εγχώριας ζήτησης στις οικονομίες τους (όχι μόνο με τις καθαρές εξαγωγές).

Η ενσωμάτωση της Ρωσίας στη δύση: Ο Ομπάμα επιχειρεί την επαναβεβαίωση του αμερικανικού imperium με την εμβάθυνση, τη διεύρυνση και τη «δημοκρατικοποίηση» της δύσης. Τρία είναι τα συστατικά αυτού του εγχειρήματος:

• Πρώτον, η δημιουργία ζώνης ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ, δηλαδή στην κατάργηση των δασμών και των ποσοστώσεων, η οποία θα ανατάξει γεωοικονομικά και γεωπολιτικά τον ατλαντικό χώρο, σε αντιστάθμισμα της μεταφοράς του παγκόσμιου κέντρου βάρους στην Ασία. Παράλληλα, θα αναζωογονηθεί το ΝΑΤΟ ως προβολή της στρατιωτικής ισχύος της δύσης.
• Δεύτερον, φαίνεται ότι επιχειρείται η πλήρης ενσωμάτωση της Ρωσίας και της Τουρκίας στο δυτικό σύστημα, όπως πρότεινε ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι (Zbigniew Brzezinski) στο βιβλίο του «στρατηγική οπτική: η Αμερική και η κρίση της υπερδύναμης. Αυτό φάνηκε τόσο με την εντολή Ομπάμα προς το Τελ Αβίβ «βρείτε τα με την 'Αγκυρα», όσο και με το πρόσφατο ταξίδι του Τζον Κέρι (John Kerry) στη Μόσχα, όπου οι Αμερικανοί πρότειναν την από κοινού επίλυση του συριακού, του μεσανατολικού και την από κοινού απόλαυση των αγορών που θα προκύψουν από την αναδιάταξη του χώρου μεταξύ Ραμπάτ και Βελουχιστάν, στο πλαίσιο μιας περιόδου στενής συνεργασίας που θα οδηγήσει στο μέλλον στην ομογενοποίηση του «βορείου τόξου» που θα ανοίγει στην Αλάσκα και θα κλείνει στο Βλαδιβοστόκ και το Τόκιο (σ.σ: εδώ, στο Τόκιο, αργότερα ίσως προκύψει ένα ερωτηματικό).
• Τρίτον, ο Ομπάμα -και δικαίως- επιφυλάσσει για την Ουάσιγκτον τον ρόλο του «προέδρου του διοικητικού συμβουλίου», όπου οι υπόλοιποι παίκτες (Ρωσία, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Τουρκία και άλλες εσωτερικές ομαδοποιήσεις) θα διαγκωνίζονται για τη θέση του «διευθύνοντος συμβούλου»...