ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ - ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ

ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ - ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ

Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΜΑΛΑΧΤΑΡΗ

[Πηγή: iskra, 21/11/2013]

Με αφορμή τα δέκα χρόνια εφαρμογής του προγράμματος του Bolsa Familia (Οικογενειακό Επίδομα) στη Βραζιλία, είναι ευκαιρία να θυμηθούμε ότι οι ελλειμματικοί προϋπολογισμοί σε περιόδο ύφεσης δεν είναι τόσο καταστροφική ιδέα όσο κάποιοι νομίζουν. Αντιθέτως, σύμφωνα με οικονομολόγους, σε περίοδο ύφεσης με βασικά χαρακτηριστικά την ανεργία και την ελλιπή ενεργό ζήτηση, το κράτος οφείλει να ασκήσει επεκτατική δημοσιονομική πολιτική μειώνοντας τους φόρους και αυξάνοντας τις δημόσιες δαπάνες. Αυτό ακριβώς έκανε και η Βραζιλία το 2009 που ήταν μία πολύ κακή οικονομική χρονιά για όλη την υφήλιο. Ας σημειωθεί εδώ πως δεν πρόκειται για σύγκριση Ελλάδας με Βραζιλία.

Το πρόγραμμα Bolsa Familia, λοιπόν, συστάθηκε το 2003 με σκοπό να μειώσει τα ποσοστά φτώχειας ενισχύοντας οικονομικά οικογένειες, τηρώντας φυσικά κάποια κριτήρια, όπως το ύψος του εισοδήματος, ο αριθμός μελών οικογένειας, ο αριθμός τέκνων κτλ. Το 2009 η οικονομία της Βραζιλίας βρέθηκε στο ναδίρ εξαιτίας της παγκόσμιας κρίσης. Ενώ το μέσο ετήσιο ΑΕΠ από το 1990-2008 ήταν 1,4%, το 2009 έπεσε στο -2%. Το κυβερνητικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2009 ήταν 70,7%, ενώ την προηγούμενη χρονιά ήταν 65,2% διατηρώντας πτωτική τάση από το 2003.

Αντί να ακολουθήσει τη γενική πολιτική τάση που υπήρχε εκείνη τη χρονιά, δηλαδή να γίνουν περικοπές στις κρατικές δαπάνες και συγκεκριμένα στις κοινωνικές παροχές, η Βραζιλία έκανε ακριβώς το αντίθετο. Αύξησε τις κρατικές δαπάνες υποστηρίζοντας οικονομικά το πρόγραμμα Bolsa Familia.

Το πρόγραμμα αυτό κάλυψε 12,4 εκ. οικογένειες με μέσο επίδομα 54 δολάρια/μήνα για κάθε οικογένεια (για τα δεδομένα της Βραζιλίας πρόκειται για σημαντική χρηματική βοήθεια). Αυξήθηκε η οικονομική κάλυψη κατά 1,3 εκ. οικογένειες. Παράλληλα, η κυβέρνηση μείωσε τη φορολογία, αύξησε τις κρατικές επενδύσεις και παρέτεινε τη διάρκεια της παράδοσης του επιδόματος ανεργίας για 2 μήνες σε εργάτες των οποίων οι τομείς είχαν τις μεγαλύτερες απώλειες. Και παρά τις αυξημένες κρατικές δαπάνες, η Βραζιλία φαίνεται πως βγήκε κερδισμένη, καθώς τα επόμενα χρόνια το κυβερνητικό χρέος μειώθηκε και διατηρείται σταθερό μέχρι σήμερα (περίπου 65%).

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, χάρη στο πρόγραμμα αυτό, ο δείκτης GINI, (ο δείκτης αυτός μετράει την κοινωνική ανισότητα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την κατανομή του εισοδήματος. Αν ο δείκτης ισούται με το μηδέν έχουμε την τέλεια ισότητα, ενώ αν ο δείκτης ισούται με το 1, τότε έχουμε την τέλεια ανισότητα), μειώθηκε αρκετά, από 0,59 το 2003 σε 0,54 το 2009. Σίγουρα, η Βραζιλία θεωρείται ότι έχει ακόμα άνιση κατανομή του εισοδήματος, αλλά η κατάσταση βελτιώνεται, καθώς και η ανεργία συνεχίζει να έχει πτωτική τάση (το 2003 ήταν περίπου 13%, ενώ το 2009 ήταν περίπου 9% και σήμερα είναι 5,4%). Δυστυχώς για την Ελλάδα δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία, παρά μόνο ότι το 2000 ο δείκτης GINI ήταν 0,34.

Τα προβλήματα στη χώρα μας είναι πολλά. Το κυβερνητικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν όντως υψηλό, αλλά από το 2010 οπότε υπογράψαμε το μνημόνιο με σκοπό το νοικοκύρεμα των οικονομικών της χώρας, το χρέος αυξήθηκε από 112,9% που ήταν το 2009, στο 129,7% το 2010 και στο 170,3% το 2012. Η επίσημη ανεργία συνεχίζει να έχει ανοδική τάση, από 9% (περίπου) που ήταν το 2009 στο 27,3% που είναι σήμερα. Το οικογενειακό επίδομα δεν άλλαξε και παρέμεινε στο ίδιο προ-κρίσης ποσό, δηλαδή 8,22 ευρώ/μήνα για οικογένεια με ένα παιδί, 24,65 ευρώ/μήνα για οικογένεια με δύο παιδιά κοκ2. Το βασικό επίδομα ανεργίας μειώθηκε από 454,25 ευρώ που ήταν το 2008 σε 360 ευρώ τον Μάρτιο του 20123. Είναι αλήθεια πως, από τη στιγμή που η νομισματική πολιτική ασκείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο εξωτερικός δανεισμός είναι αναπόφευκτος για τη χρηματοδότηση οποιουδήποτε κοινωνικού προγράμματος (πείτε μου μια χώρα που να μην χρωστάει λεφτά σε δάνεια, να της βγάλω το καπέλο). Ο εσωτερικός δανεισμός δεν είναι ρεαλιστική λύση, καθώς μειώνει περαιτέρω την καταναλωτική δύναμη των νοικοκυριών, παρόλο που ουσιαστικά αυτό συμβαίνει σήμερα με την αύξηση της φορολογίας.

Άραγε ένα πρόγραμμα τύπου Bolsa Familia θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην Ελλάδα κατά την περίοδο της ύφεσης, με σκοπό να μειωθούν τα ποσοστά φτώχειας, δεδομένου ότι το ένα πέμπτο των Ελλήνων ζουν κάτω από τα όρια φτώχειας; Θα μπορούσε η Κυβέρνηση να επιλέξει τις κρατικές επενδύσεις ως λύση στην ανεργία; Ναι, θα μπορούσε, αν είχε ένα στόχο: το δημόσιο συμφέρον.

[Τα οικονομικά στοιχεία πάρθηκαν από τις ιστοσελίδες των World Bank και Eurostat]