Σταύρος Χριστακόπουλος: Το Plan B που δεν υπάρχει

Το Plan B που δεν υπάρχει

 του Σταύρου Χριστακόπουλου

 [Πηγή: το Ποντίκι, 05/04/2013]

«Να βρούμε τα λεφτά και να στείλουμε την τρόικα στον αγύριστο» λένε κάποιοι στην Κύπρο. «Χρειάζεται Plan B η χώρα» λένε επιχειρηματίες στην Ελλάδα. «Όχι άλλα οριζόντια μέτρα» λέει η κυβέρνηση. Όχι στο «ευρώ πάση θυσία» λέει ο ΣΥΡΙΖΑ. «Το πολιτικό αδιέξοδο παραλύει την Ιταλία» λέει η Deutsche Welle.
 
Την ίδια ώρα η κυβέρνηση Ολάντ ταλανίζεται από σκάνδαλα, με τον πρόεδρο της χώρας να βυθίζεται στο χάος της πολιτικής ανυπαρξίας. Λουξεμβούργο και Ολλανδία, παρότι στενοί σύμμαχοι της Γερμανίας, βλέπουν ότι και το δικό τους μέλλον στο σημερινό ευρωπαϊκό πλαίσιο σκοτεινιάζει επικίνδυνα. Ευρωσκεπτικισμός και αντιγερμανισμός ζουν ημέρες έξαρσης σε όλη την Ευρώπη και όλοι πλέον συζητούν την... επόμενη μορφή της ευρωζώνης.
 
Φυσικά οι εκδοχές γι’ αυτή τη μελλοντική μορφή της Ευρώπης είναι αρκετές και κυμαίνονται από τη διάσπαση του ευρώ σε «σκληρό» και «μαλακό» έως την πλήρη διάλυση ή την αποχώρηση μεμονωμένων χωρών, με τη Γερμανία μεταξύ των υποψηφίων για έξοδο.
 

Προ ημερών στους «Financial Times» o Wolfgang Münchau αναρωτιόταν «πότε συμφέρει η έξοδος από την ευρωζώνη» και το άρθρο του κατέληγε ως εξής:
 
«Σε ένα περιβάλλον όπου οι πιστώτριες χώρες αρνούνται μία γνήσια τραπεζική ένωση, είναι σοκαριστικά ελάχιστα όσα εμποδίζουν ένα κράτος να φύγει από την ευρωζώνη. Βεβαίως, η οικονομία μπορεί να μην είναι το βασικό κριτήριο στην απόφαση μιας χώρας. Βραχυπρόθεσμα η πολιτική μπορεί να επικρατήσει της οικονομίας. Μακροπρόθεσμα, όμως, δεν μπορεί να λειτουργήσει κανείς μία νομισματική ένωση κόντρα στην οικονομική λογική».
 
Λίγο πριν επεσήμαινε:
 
«(...) Το πρόβλημα είναι πως ακόμη και οι ασφαλισμένες καταθέσεις δεν θα προστατευθούν σε αυτήν την περίπτωση. Ας δούμε τι συνέβη στην Κύπρο, όπου οι κεφαλαιακοί περιορισμοί επηρεάζουν τόσο τους μεγαλοκαταθέτες όσο και τους μικρούς καταθέτες. Εκτιμώ ότι το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και στην Ισπανία.
 
Δεδομένης της δηλωμένης πολιτικής, είναι παράλογο για κάθε Ισπανό αποταμιευτή να διατηρεί ακόμη και μικρές αποταμιεύσεις στο ισπανικό τραπεζικό σύστημα. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να εγγυηθεί το Δημόσιο τις καταθέσεις χωρίς να χρεοκοπήσει το ίδιο.
 
Το αποτέλεσμα είναι πως κάποια στιγμή και για την Ισπανία η οικονομική λογική θα επιβάλει έξοδο από την ευρωζώνη. Η καλύτερη στιγμή θα είναι όταν η χώρα πετύχει δημοσιονομική ισορροπία προ τόκων.
 
Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα, όπου ο ρυθμός ανάπτυξης εξακολουθεί να είναι χαμηλότερος των εκτιμήσεων που περιλαμβάνονται στην επίσημη ανάλυση για τη βιωσιμότητα του χρέους. Εξ αιτίας της απουσίας προθυμίας από τις πιστώτριες χώρες να συμφωνήσουν ένα ακόμη πρόγραμμα μετακύλισης του χρέους, καιροφυλακτεί η ίδια μοίρα: περισσότερα bail in, όπου θα περιλαμβάνονται και οι ελληνικές τραπεζικές καταθέσεις».
 
Και πολιτική πτώχευση
Όμως το συνολικό ευρωπαϊκό αδιέξοδο, το οποίο έχει προκληθεί από την πολιτική εσωτερικής υποτίμησης που έχουν επιβάλει η Γερμανία και το ΔΝΤ, δεν προκαλεί μόνο μεγάλες ζημίες στους οφειλέτες των τεράστιων συσσωρευμένων χρεών και μακροπρόθεσμη οικονομική καταστροφή, αλλά και πολιτική πτώχευση στις χώρες με μεγάλα χρέη και τοξικά τραπεζικά συστήματα.
 
Οι περιπτώσεις της Ελλάδας και της Κύπρου, που μας ενδιαφέρουν άμεσα και των οποίων η κρίση υποθάλπει, μεταξύ άλλων, κινδύνους μη αναστρέψιμης εθνικής καταστροφής, είναι απολύτως ενδεικτικές.
 
Ειδικά στην Ελλάδα, ύστερα από τρία χρόνια μνημονίων, τα πολιτικά περιθώρια εκβιασμών, σωτηριολογικής προπαγάνδας, καταστροφολογίας και εμπορίου ελπίδας διά της υποταγής έχουν πλήρως εξαντληθεί. Το μόνο που διατηρεί ζωντανή την τρίτη κατά σειρά μνημονιακή κυβέρνηση είναι η δύναμη της αδράνειας και η τραγική έλλειψη εναλλακτικού σχεδίου, του περίφημου Plan B, για το οποίο τόση συζήτηση γίνεται, αλλά εξακολουθεί να παραμένει φάντασμα.
 
Η επιχειρηματολογία για την αναγκαιότητα του Plan B έχει ήδη εξαντλητικά αναλυθεί, ιδιαίτερα στο «Ποντίκι», αλλά το μόνο που έχει μέχρι στιγμής επιτευχθεί είναι η ρητορική αποδοχή αυτής της ανάγκης από το μεγαλύτερο μέρος των αναλυτών και των πολιτικών κομμάτων.
 
Προ ημερών ο οικονομολόγος Βασίλης Βιλιάρδος σε ένα κείμενό του υπενθύμισε ένα απόσπασμα από την «Τέχνη του πολέμου» του αρχαίου Κινέζου συγγραφέα Sun Tsu:
 
«Ένας από τους βασικότερους κανόνες του πολέμου είναι να μην υποθέτεις πως δεν θα παρουσιαστεί ποτέ εχθρός – αλλά να είσαι πάντοτε έτοιμος να αντιμετωπίσεις οποιαδήποτε απειλή, οποτεδήποτε εμφανιστεί. Δεν πρέπει λοιπόν να εφησυχάζει κανείς, θεωρώντας πως δεν θα αντιμετωπίσει εχθρική επίθεση – αντίθετα, οφείλει να έχει τοποθετήσει με τέτοιον τρόπο τα στρατεύματά του, ώστε να είναι αδύνατον ποτέ να νικηθεί».
 
Στην Ελλάδα το σύνολο του πολιτικού συστήματος, έχοντας εγκαταλείψει τη χώρα στη μοίρα της για πολλές δεκαετίες, τρώγοντας από τις σάρκες της για να διασφαλίσει την αναπαραγωγή του, εξαντλημένο από τη χρόνια παράδοσή του στην καταναλωτική ευκολία, χωρίς προγραμματικό προσανατολισμό, χωρίς όραμα και σχέδιο, βρέθηκε ενώπιον μιας σφοδρής επίθεσης εντελώς γυμνό. Όχι μόνο στην αρχή αυτής της επίθεσης, αλλά ακόμη και τρία χρόνια μετά.
 
Τώρα στέκει αδύναμο μπροστά στην καταστροφή και ανίκανο να αντισταθεί. Ίσως αυτή η αδυναμία, αν δεν υπάρξει εγκαίρως πολιτική και οραματική ανασύνταξη, να αποβεί μοιραία. Και για το πολιτικό σύστημα και για τη δημοκρατία και για την ίδια τη χώρα. Τα χρονικά περιθώρια στενεύουν απελπιστικά...