Δημ. Α. Γιαννακόπουλος: Το summa summarum πριν από την μεγάλη κοινωνική έκρηξη...

Το summa summarum πριν από την μεγάλη κοινωνική έκρηξη...

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου

[Πηγή: Axortagos.gr, 19/04/2013]

«Η Μεγάλη Έκρηξη δεν χρειαζόταν τον Θεό», διασαφηνίζει ο Στίβεν Χόκινγκ, που πλέον πέρασε εκών-άκων σε μια νέα μορφή φιλοσοφίας, σε μια novus ordo της σοφίας της ανθρωπότητας, εκεί ακριβώς όπου ενοποιείται θεωρητικά η κλασική με την κβαντική φυσική, ή αν προτιμάτε, αναλογικά εκεί όπου «ενοποιούνται» τα κλασικά οικονομικά με την βιο-οικονομία. Δεν είναι ο μόνος, ούτε ο πρώτος σε αυτόν τον μοναχικό δρόμο… αλλά ενοποιούνται; Μόνον με την έννοια: de nihilo nihil, δηλαδή τίποτα από το τίποτα, ή τίποτα δεν μπορεί να γεννηθεί από το τίποτα, όπως θεωρούσε ο Παρμενίδης, ή όπως το διατύπωνε στο έργο του «De Rerum Natura» ο Lucretius: «Nil posse creari de nilo». Μόνο που αυτό μπορεί να σημαίνει πολλά και διαφορετικά πράγματα. Τόσα όσα αποτελούν το summa summarum, το τελικό «άθροισμα» της ιστορίας της ανθρώπινης διανόησης. Και με αυτή την έννοια θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για την αναζήτηση της «θεωρίας των πάντων», που αποτέλεσε και αποτελεί την κορυφαία φιλοσοφική αναζήτηση, ασχέτως αν κανείς ξεκινά από τα μαθηματικά, την κοσμολογία, την φυσική, την κοινωνιολογία, την ιστορία των ιδεών, την θεοσοφία, την οικονομία, την βιολογία, ή διάφορους εφαρμοσμένους (-ισμούς).

Τα λέω αυτά για να υπαινιχτώ πως στην Ελλάδα - για παράδειγμα, αν και όχι αποκλειστικά σε αυτήν - η κοινωνική έκρηξη που θα ακολουθήσει εξαιτίας της κοινωνικοοικονομικής καταστροφής από το σκάσιμο της φούσκας της μεταπολίτευσης(κρίση ιδιομορφίας) δεν απαιτεί κανέναν απολύτως θεό για να επισυμβεί. Δεν χρειάζεται ένας ηγέτης ab initio , ούτε αναγκαστικά κάποια πρωτοπορία με την κλασική έννοια, αν και η διαδικασία από μόνη της θα αναδείξει ηγέτες και πρωτοπορίες.Οι θεοί που προϋπάρχουν της κοινωνικής ή άλλης εκρήξεως καταστρέφονται κατά την έκρηξη ή δραπετεύουν στους ουρανούς και παραμένουν εκεί για να «προσφέρουν» την παραμυθία του παραδείσου και την απειλή της κολάσεως στους πιστούς του κόσμου που οι ίδιοι δημιούργησαν, όντες ταυτόχρονα δημιουργήματά του. Καημένοι θεοί, δύσμοιροι πιστοί!
Δεν θυμάμαι που το διάβασα, αλλά μου άρεσε, επειδή είναι από τα ηθικοπλαστικά σοφίσματα που συνδράμουν την βλακώδη «κοινή λογική»: «If you fail to plan, then you plan to fail» (όταν αποτύχεις να σχεδιάσεις, τότε σχεδιάζεις να αποτύχεις). Και τι γίνεται όταν το σχέδιο είναι αποτυχία ή το σχέδιο είναι η αποτυχία του σχεδίου; Τότε καλύτερα να εμφανίζεσαι πως δεν σχεδιάζεις. Η αποτυχία δεν είναι δική σου, αλλά κάποιου άλλου που εμφανίζεται ως σχεδιαστής, καθώς πάντα κάποιος σχεδιαστής εμφανίζεται να υπάρχει πίσω από μια καταστροφή. Σε κάποιαν επί της Γης ή επουράνια θεότητα θα φορτώσει ο λαός τα σπασμένα και όχι σε κάποιον σεμνό και ταπεινό, δούλο του Θεού και υπεύθυνο υπηρέτη της ορθολογικής του λαού Του! Ο θεοί τύπου Σόιμπλε - ας πούμε - πληρώνουν πάντα τα σπασμένα των κατεστραμμένων και παράλληλα ηττωμένων. Αν ξέρεις λοιπόν από την αρχή πως το σχέδιο είναι αποτυχία ή αποσκοπεί το ίδιο στην αποτυχία του, δεν εμφανίζεσαι εσύ ως σχεδιαστής, αλλά ως Παπανδρέου ή Σαμαράς. Εσύ άλλο σχέδιο θα σχεδίαζες… μα τι λέω, έτοιμο το είχες! Δυστυχώς όμως ο συσχετισμός των ευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων δεν σου επέτρεψε να το εφαρμόσεις! Δεν απέτυχες να σχεδιάσεις, αλλά απλώς απέτυχες να εφαρμόσεις το σχέδιο σου… σχεδιάζοντας την επιτυχία σου! Έτσι η πολιτική αποτυχία μετατρέπεται σε επικοινωνιακή επιτυχία και πολιτική δικαίωση. «Αν σχεδίαζα εγώ θα επιτυγχάναμε τον στόχο του «πάση θυσία στο ευρώ», λαέ, αλλά βλέπεις σχεδίασαν άλλοι. Άρα, η αποτυχία της θυσίας είναι δική μου επιτυχία, καθώς δεν σχεδίασα εγώ, αλλά έκανα ό, τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό ως πρωθυπουργός να πιάσει τόπο η θυσία». Όταν αποτυγχάνει μια θυσία πάντα ένας θεός ευθύνεται. Ο ιερέας Του υπήρξε σε κάθε περίπτωση υπεύθυνος και επιτυχής, καθώς με επιτυχία επιτελέστηκε η ιεροτελεστία της θυσίας. Οι ευθύνες λοιπόν για την κοινωνική έκρηξη στην Ελλάδα να αναζητηθούν και αποδοθούν στον Σόιμπλε! Οι ιερείς του δεν έχουν καμία ευθύνη, καθώς υπεύθυνα και ενσυνείδητα επιτέλεσαν το καθήκον τους, μπροστά στο θυσιαστήριο για να σώσουν τον ελληνικό λαό του παντοδύναμου Θεού-Ευρώ!
Όμως έτσι αποσκοπείς να σώσεις τον Θεό-Ευρώ και όχι τον λαό,αλλά δεν έχει μεγάλη σημασία διότι στην πραγματικότητα ούτε για το ένα ενδιαφέρεσαι, ούτε για το άλλο, παρά μόνον για τον εαυτό σου ως υπεύθυνος πρωθυπουργός. Ασφαλώς, αν διαβάσεις την δεύτερη παράγραφο του παρόντος σημειώματος θα καταλάβεις πως ούτε το Ευρώ θα σωθεί τελικά, σε ολόκληρο το σύμπαν της Ευρωζώνης. Εκεί όπου ασκούνται με την μέθοδο σοκ και δέος πολιτικές dehumanization [: απανθρωποίηση (δεκτό και το αποκτήνωση, αν και δεν συμφωνώ), με την μετατροπή του υποκειμένου (πολίτη) σε αντικείμενο ειδικού σκοπού], έχουμε τάσεις γενικής και έντονης υποτίμησης αξιών για να ανατιμηθούν αλλού. Αυτό γεννά την αλυσιδωτή αντίδραση των κοινωνικών εκρήξεων. Πρώτα στις περιοχές της μεγάλης υποτίμησης και μετά στην περιοχή της μεγάλης ανατίμησης που εισέρχεται στο φάσμα της σοβαρής κρίσης υπερπαραγωγής. Έτσι η μεγάλη έκρηξη για το συνολικό σύστημα πλησιάζει και ως προς αυτό δεν χρειάζονται ειδικοί, μέντιουμ, γκουρού και ασκητές για να το προφητεύσουν. Το προδηλώνει η ίδια η ιστορία, η οποία όλο και αναζητεί ένα υποκείμενο για να σταματήσει αυτή την επαναλαμβανόμενη διαδικασία(άλλοι αναζητούν Θεό και άλλοι λαό περισσότερο ή λιγότερο θεοποιημένο), αλλά δεν βρίσκει, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες αρκετών και την μοναδική συνεισφορά του Μαρξ στη κατανόηση του φαινομένου. Και ξέρετε γιατί; Διότι η ιστορία συμπίπτει με την αντίληψη του χρόνου. «Ο χρόνος ξεκίνησε τη στιγμή της ιδιομορφίας και αυτό πιθανότατα έχει συμβεί μόλις μια φορά», λέει ο Στίβεν Χόκινγκ και δεν μπορεί να έχει άδικο. Κάθε φορά που συμβαίνει, ο χρόνος αποκτά άλλη έννοια και η ιστορία επίσης. Αυτό είναι που δεν καταλαβαίνουμε, που δεν χωρά στο μυαλό μας, καθώς και αυτό (η αντίληψη) ετεροκαθορίζεται από την ιδιομορφία της μεγάλης έκρηξης που παράγει κάθε φορά ένα διαφορετικό χρόνο. Είμαστε επιβάτες του ιστορικά διαμορφωμένου χρόνου με ό, τι αυτό συνεπάγεται για τις αισθήσεις και τις ψευδαισθήσεις μας!
Η τάξη των πραγμάτων ορίζεται ακριβώς από αυτή τη σχέση ύλης-χρόνου, ύλης-ιστορίας. Και αν θέλατε να το περιορίσουμε αυστηρά στον παρόντα χρόνο, από την σχέση καπιταλισμού-μαρξισμού. Η σχέση αυτή δεν ολοκληρώθηκε ή δεν έπαψε να υφίσταται, όπως πολλοί νομίζουν ή θέλουν να πιστεύουν με την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και το τέλος του διπολισμού. Το αντίθετο, τώρα είναι πιο στενή παρά ποτέ! Η πτώση του τείχους του Βερολίνου απελευθέρωσε την σχέση μαρξισμού-καπιταλισμού, ή, αν προτιμάτε γενικότερα σοσιαλισμού –καπιταλισμού. Η εξέλιξη αυτής της σχέσης θα οδηγήσει σε μια νέα μεγάλη έκρηξη, λόγω της αντινομίας και του έντονα εντροπικού χαρακτήρα του σημερινού καπιταλισμού, που θα προκαλέσει ένα καινούργιο κοινωνικοοικονομικό σύμπαν, το οποίο θα ορίζεται από άλλης διάστασης πολιτική. Μόνον εδώ διαφωνώ στην ουσία με τον Μαρξ, ενώ συμφωνώ μάλλον με τον Χόκινγκ: Δεν πεθαίνει ακριβώς ένα Σύμπαν, «και όταν μοιάζει να σβήνει εκδηλώνεται εκ νέου μια μεγάλη έκρηξη που γεννά ένα καινούργιο», αλλά είναι η δική μας τεχνολογικά καθορισμένη αντίληψη περί χρόνου που «σκοτώνει» το παλιό για να υπάρξει το καινούργιο. Η τάση για να τελειώσουμε με την ιστορία, την πολιτική, την ανισότητα, τις ταξικού χαρακτήρα κοινωνικές διαστρωματώσεις, τον εθνικισμό κλπ. αποτελεί πολιτική εσχατολογικού χαρακτήρα, λυτρωτικού τύπου, που αγνοεί το φαινόμενο κατά το οποίο μια μεγάλη κοινωνική έκρηξη δομεί και αυτή - όπως κατά την περιγραφή Χόκινγκ - χωρόχρονο, ιστορία, εξαφανίζοντας από τα μάτια μας το παλαιό Σύμπαν, δίχως όμως αυτό να χάνεται ως ουσία, ύλη. Υπάρχει και μετά την νέα μεγάλη έκρηξη, αλλά όχι πια ως Σύμπαν, ως σύστημα ορισμού της τάξης των πραγμάτων, αλλά ως ανοργάνωτα πράγματα ή ανολοκλήρωτα άτομα δίχως σκοπό. Ως πολιτικό δυναμικό, αλλά όχι ως πολιτική αρχή.
Με την έννοια αυτή πάντα υπάρχει το παλαιό μέσα στο καινούργιο Σύμπαν και πάντα αυτό θα επηρεάζει τη νέα αρχή, αλλά ποτέ δεν πρόκειται από το νέο να γεννηθεί το παλαιό μετά από μια νέα μεγάλη έκρηξη. Σε ό,τι αφορά στην τάση μας να προχωρούμε στο μέλλον καταστροφικά, θα έλεγα πως πρόκειται για την τάση μας να μεταβληθούμε σε θεούς, υπερβαίνοντας την συγκυρία και τις σχέσεις παραγωγής που μας ορίζουν σε μια συγκεκριμένη τεχνολογικά φάση της διαίρεσης της εργασίας. Είναι αποτέλεσμα της ιστορικής δομής της ανθρωπότητας και ιδιαίτερα σήμερα της μοντέρνας αντίληψης των υλικών σχέσεων μέσω χρονοσειρών, η ανάλυση των οποίων οδηγεί σε αντιληπτικά μοντέλα, που μετατρέπουν πληροφορίες από κανονικά χρονικά διαστήματα σε στατιστικά μέτρα, για να οδηγηθούμε σε ρεαλιστικές αποφάσεις (επιλογές), οι οποίες θα μπορούσαν να κυμαίνονται από απολύτως συντηρητικές έως απολύτως ρηξικέλευθες και επαναστατικές. Κάπως έτσι «βάζαμε χέρι» στην πραγματικότητα παλιά, ενώ σήμερα την χειραγωγούμε εντελώς μέσω της στατιστικής. Και στις δύο περιπτώσεις χαμένος είναι ο άνθρωπος και η συνείδηση του ως προς τον πραγματικό κόσμο. Τα μέσα κατάκτησης της ελευθερίας του τον σκλαβώνουν. Παρόλα αυτά η «καταστροφική» αυτή τάση μας είναι χρήσιμη και ίσως αναγκαία για την επανάσταση, αλλά απολύτως παραπλανητική στο βαθμό που δεν κριθεί πολιτικά. Είναι πολιτική (πολιτικο-ιστορική) τάση και πολιτικά αποτελέσματα θα επιφέρει, που με την σειρά τους θα ορίσουν νέες πολιτικές σχέσεις μετασχηματισμού της ύλης, του χρόνου και της ίδιας της ιστορίας. Θα ξεκινήσουν μια νέα ιστορία από την κρίση της ιδιομορφίας του προηγούμενου κοινωνικοοικονομικού Σύμπαντος. Μια νέα ΜΟΝΑΔΙΚΗ ιστορία και τούτο είναι κατεξοχήν πολιτικό φαινόμενο. Ο χρόνος αυτός καθ’ εαυτός είναι πολιτικό φαινόμενο.
Αυτό δεν σημαίνει το τέλος της πολιτικής, αν και συνεπάγεται το τέλος των πολιτικών, όπως τις γνωρίζουμε και όπως τους γνωρίζουμε σήμερα(επί του παρόντος ιστορικού Σύμπαντος), ως μια αφήγηση περί απανθρωποίησης στο όνομα του εξανθρωπισμού ή του εξορθολογισμού. Η μεγάλη έκρηξη των κοινωνιών, που έρχεται ως αποτέλεσμα παρατεταμένης κρίσης ιδιομορφίας του παρόντος κεφαλαιοκρατικού συστήματος ηγεμονίας, αν δεν είναι μια έκρηξη dehumanization,της απανθρωποίησής μας δηλαδή, για να γεννηθεί από αυτήν μια νέα αντίληψη περί πολιτικής που θα δομείται στην βάση της βιο-οικονομίας και δεν θα υποκαθιστά την πολιτική από την διοίκηση ή την οικονομική διακυβέρνηση, θα αποτελεί μια απολύτως τυφλή διαδικασία. Και όταν οι άνθρωποι τυφλώνονται, αυταρχικοί, απάνθρωποι και χυδαίοι θεσμοί γεννιούνται, στο όνομα κάποιας ολοκλήρωσης που θα προσφέρει δήθεν αρμονικές σχέσεις στη κοινωνία και στην αγορά. Η κρίση ηγεμονίας στο εσωτερικό της ΕΕ, είναι σήμερα μεγαλύτερη από οπουδήποτε αλλού και συνδυάζεται με την κρίση ιδιομορφίας του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Εδώ οι πιθανότητες για την μεγάλη έκρηξη είναι μεγαλύτερες.
Η Ελλάδα αποτελεί την πιο θερμή εστία, με την έννοια πως από εδώ ξεκίνησαν οι διεργασίες της μεγάλης έκρηξης στην Ευρώπη, η οποία θα συμπαρασύρει ολόκληρο τον κόσμο κάποια στιγμή. Όπως από εδώ, όπου η κοινωνικοοικονομική καταστροφή από την έκρηξη που προκάλεσε το σκάσιμο της φούσκας της μεταπολίτευσης επιχειρείται να απομονωθεί ως τοπικό φαινόμενο, φορτίζεται αρνητικά η ιδιομορφία του Ευρωπαϊκού Ενωτικού εγχειρήματος, με αποτέλεσμα να βράζει το γήινο Σύμπαν ολόκληρο! Οι συνθήκες για την Μεγάλη κοινωνική Έκρηξη στην Ευρώπη διαμορφώνονται με επιταχυνόμενο ρυθμό. Ο χρόνος της ιστορίας μας τείνει να ολοκληρωθεί. Μια άλλη ιστορία μέσα σε έναν άλλο χρόνο θα γεννηθεί. Το ζήτημα είναι να μην τυφλωθούμε όσοι δεν είμαστε ήδη τυφλοί από την έκρηξη που έρχεται. Ας διατηρήσουμε με ψυχραιμία την ικανότητα της πολιτικής, που συνδέει την οργανική με την κριτική αντίληψη του σημερινού κόσμου, για να ξαναδώσουμε στην ζωή εξουσία επί των πραγμάτων που η ίδια κατασκευάζει. Αυτό θα αποτελούσε μια νέα μοναδική ιστορία με την μορφή της Βιο-οικονομικής πολιτικής ύπαρξης του ανθρώπου. Τότε, αν ξαναζωντάνευαν μέσα από τις σελίδες της ιστορίας της διανόησης και της ιστορίας των σοσιαλιστικών κινημάτων οι μεγάλες μορφές των αγωνιστών, ίσως να επαναλάμβαναν με ικανοποίηση: «Για δες, τελικά δεν «πήγαμε»ή δεν αγωνιστήκαμε άδικα! Τίποτα δεν μπορεί να γεννηθεί από το τίποτα, και εμείς είμαστε κάτι μέσα στο αντιδραστικό σύμπαν, που ως εκρηκτικό όλον ετοιμάζεται να εκραγεί. Είμαστε, ωστόσο, «το κάτι» για το μέλλον και όχι «το κάτι» για την έκρηξη. Το τελευταίο είναι προϊόν του παρόντος Σύμπαντος και μόνον». Δεν γίνονται εκρήξεις εξαιτίας ή μέσω ιδεών και αναλύσεων, αλλά μέσω αυτοκαταστροφικών υλικών σχέσεων.