"Η ελληνική διάσωση δεν ήταν για την... Ελλάδα, αλλά για την ευρωζώνη"

"Η ελληνική διάσωση δεν ήταν για την... Ελλάδα, αλλά για την ευρωζώνη"

[Πηγή: Capital.gr, 08/10//2013]

Το ΔΝΤ προχώρησε στη διάσωση-ρεκόρ της Ελλάδας το 2010 παρά τις βαθιές εσωτερικές διαιρέσεις για το εάν θα είχε αποτέλεσμα, σύμφωνα με εμπιστευτικά αρχεία που έρχονται σε αντίθεση με τις δημόσιες δηλώσεις του Ταμείου.

Όπως αποκαλύπτει η Wall Street Journal, οι νέες λεπτομέρειες για την κόντρα έρχονται καθώς το ΔΝΤ πιέζει τώρα τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για «ελαφρύνουν» μέρος από το χρέος της χώρας σε ένα νέο γύρο δύσκολων συνομιλιών. 

Η πρόταση δεν είναι δημοφιλής στη Γερμανία και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη καθώς οι φορολογούμενοί τους θα υποστούν το βάρος, αναφέρει η WSJ. Ωστόσο, είναι μια ευκαιρία καθώς το ΔΝΤ καθιστά τώρα τη μελλοντική στήριξη να εξαρτάται από τη σημαντική μείωση του φορτίου χρέους της Ελλάδας.

Το θέμα θα είναι ψηλά στην ημερήσια διάταξη όταν συναντηθούν οι υπουργοί Οικονομικών παγκοσμίως στην Ουάσιγκτον αυτή την εβδομάδα για την ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ.

Η αποφασιστικότητα του Ταμείου να δει να μειώνεται το χρέος, προκύπτει εν μέρει από την πικρία για το πώς εγκρίθηκε η πρώτη διάσωση σε συνεδρίαση του δ.σ. του Ταμείου στις 9 Μαΐου 2010, όπως επισημαίνουν στελέχη του Ταμείου.

Τα κείμενα που αποδεικνύουν την απόφαση, και είναι με την ένδειξη «μυστικό» ή «strictly confidential» και στα οποία είχε πρόσβαση η WSJ, παρέχουν μια σπάνια ματιά στο εσωτερικό του ΔΝΤ καθώς το Ταμείο πάλεψε για να αποτρέψει τη ραγδαία εξελισσόμενη οικονομική καταστροφή.

Όπως αναφέρει η WSJ, σχεδόν το ένα τρίτο των μελών του δ.σ., που εκπροσωπούν περισσότερα από 40 μη ευρωπαϊκά κράτη, προέβαλαν σοβαρές αντιρρήσεις για το σχεδιασμό της διάσωσης στη συνάντηση, σύμφωνα με τα απόρρητα έγγραφα. Πολλοί είχαν εγείρει ενστάσεις ότι τοποθετούνταν όλο το φορτίο μιας επώδυνης προσαρμογής στους Έλληνες, ενώ δεν ζητούνταν τίποτα από τους Ευρωπαίους πιστωτές. Άλλοι πάλι υποστήριξαν ότι η διάσωση ήταν καταδικασμένη να αποτύχει εάν οι πιστωτές των Ελλήνων δεν μείωναν μέρους του υπέρογκου χρέους της Ελλάδας.

«Η εναλλακτική μιας εθελοντικής αναδιάρθρωσης του χρέους θα έπρεπε να είχε τεθεί στο τραπέζι», είχε δηλώσει στη συνάντηση του 2010 ο Αργεντίνος, τότε εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ, Andres Pereira. Το Ταμείο, είχε δηλώσει, ρισκάρει απλώς την «αναβολή και ίσως την επιδείνωση του αναπόφευκτου»-μιας ελληνικής χρεοκοπίας.

Οι διευθυντές από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, τον Καναδά, την Αυστραλία –που εκπροσωπούν 38 επιπλέον χώρες- ανησυχούσαν για τους «τεράστιους κινδύνους» του προγράμματος, σύμφωνα με τα πρακτικά της συνάντησης. Το πρόγραμμα μπορούσε να αποδειχθεί «κακοσχεδιασμένο και τελικά μη βιώσιμο», προειδοποίησε ο εκτελεστικός διευθυντής της Βραζιλίας, ή απλώς «μια διάσωση των κατόχων ελληνικών ομολόγων του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή κυρίως των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων».

Μερικοί από τους διαφωνούντες στο ΔΝΤ κατά τη συνάντηση και ορισμένα μέλη του προσωπικού του ΔΝΤ εκτιμούν ότι τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών δυνάμεων είχαν τοποθετηθεί πάνω από αυτά της Ελλάδας. Αυτό βοηθάει στη διαμόρφωση της θέσης του ΔΝΤ σήμερα πηγαίνοντας σε διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους αναφορικά με την αναδιάρθρωση του χρέους, σύμφωνα με ορισμένους νυν και πρώην αξιωματούχους του Ταμείου6.

«Η ελληνική διάσωση δεν ήταν ένα πρόγραμμα για την Ελλάδα, αλλά για την ευρωζώνη», ανέφερε ένας αξιωματούχος που συμμετείχε στη συνάντηση του 2010.

Τα έγγραφα του 2010 εμφανίζουν ότι αρκετοί διευθυντές του ΔΝΤ ήταν βαθιά δύσπιστοι για τις οικονομικές προβλέψεις του προσωπικού από την αρχή, και τις χαρακτήριζαν «μάλλον αισιόδοξες», υπερβολικά ήπιες.

Εκπρόσωπος του ΔΝΤ δήλωσε ότι το Ταμείο συνεχίζει να περιμένει ανάκαμψη στην Ελλάδα όσο λαμβάνει χώρα η οικονομική αναδιοργάνωση. «Αλλά είμαστε πιο συντηρητικοί από ό,τι στο παρελθόν, και ασφαλώς συνειδητοποιούμε ότι θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για την Ελλάδα για να επανέλθει στην ανάπτυξη», δήλωσε.

Ο τότε επικεφαλής του ΔΝΤ, Dominique Strauss-Kahn δήλωσε στους δημοσιογράφους μετά από τη συνεδρίαση του Μαΐου του 2010 ότι το Ταμείο «δεν είχε αμφιβολία» πως η διάσωση θα είχε αποτέλεσμα. Αλλά στο παρασκήνιο, ένας σημαντικός αριθμός μη Ευρωπαίων διευθυντών, είχαν εκφράσει σοβαρές αμφιβολίες –ακόμη και θυμό- για το σχέδιο διάσωσης, σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης και με σχόλια μελών του δ.σ. στις ημέρες που προηγήθηκαν και ακολούθησαν της συνεδρίασης.

Η κλίμακα των δημοσιονομικών προσαρμογών που θα απαιτούνταν από την Ελλάδα θα ήταν ένα «φορτίο-μαμούθ που η οικονομία μετά βίας θα μπορούσε να επωμιστεί», είχε δηλώσει στη συνεδρίαση ο πρώην διευθυντής της Ινδίας, Arvind Virmani. Διερωτόταν εάν το μέγεθος της σύσφιξης που το ΔΝΤ περίμενε, θα προκαλούσε το πρόγραμμα διάσωσης να αποτύχει και τη χώρα να χρεοκοπήσει.

Έκτοτε το ΔΝΤ ωστόσο έχει παραδεχθεί κάποιες αποτυχίες. Εκ των υστέρων, ήταν πολύ αισιόδοξο για τις οικονομικές προβλέψεις στο οποίο βασιζόταν το πρόγραμμα, ανέφερε σε report του τον Ιούνιο.

Αξιωματούχοι του ΔΝΤ πάντα υποστήριζαν ότι δεν θεωρούσαν πως η Ελλάδα θα πρέπει να αναδιαρθρώσει το χρέος της, όταν εγκρίθηκε το πρόγραμμα διάσωσης το 2010.

«Το Μάιο του 2010 ξέραμε ότι η Ελλάδα χρειαζόταν μια διάσωση αλλά όχι ότι θα απαιτούνταν αναδιάρθρωση χρέους. Δεν είχαμε ιδέα ότι η συνολική οικονομική κατάσταση θα επιδεινωνόταν τόσο γρήγορα», δήλωσε σε συνέντευξή της τον Ιούνιο η Christine Lagarde.

Μέχρι τις αρχές του 2011, όταν έγινε ξεκάθαρο ότι το ελληνικό χρέος είχε γίνει μη βιώσιμο, το ΔΝΤ συνηγόρησε υπέρ της αναδιάρθρωσης του χρέους της Ελλάδας, δήλωσε ένας εκπρόσωπος του ΔΝΤ.

Αλλά τα έγγραφα του ΔΝΤ εμφανίζουν ότι υπήρξαν έντονες συζητήσεις σχετικά με την ανάγκη να διαγραφεί μέρος του ελληνικού χρέους από την αρχή. Στη συνάντηση του Μαΐου του 2010, οι διευθυντές από χώρες της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής ρωτούσαν επανειλημμένως γιατί δεν τους δόθηκε αυτή η επιλογή.

Οι Ευρωπαίοι διευθυντές «εξεπλάγησαν» όταν η Ελβετία εισχώρησε «δυναμικά» στην μειοψηφούσα πλευρά, αναφέρουν τα πρακτικά. «Γιατί δεν έχουν εξεταστεί η αναδιάρθρωση του χρέους και η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στο ταμείο διάσωσης;», είχε ρωτήσει τότε ο Ελβετός διευθυντής, Rene Weber.

Το ΔΝΤ τονίζει σήμερα ότι η αναδιάρθρωση χρέους απλώς δεν ήταν εφικτή το 2010 διότι ο κίνδυνος να επεκταθεί η οικονομική κρίση της Ελλάδας και σε άλλες χώρες, ήταν πολύ υψηλή.

Μεγάλο μέρος του χρέους διακρατούνταν από τις ήδη ευάλωτες γαλλικές και γερμανικές τράπεζες, επομένως τα ευρωπαϊκά κράτη δεν θα το εξέταζαν. Και οι ΗΠΑ φοβήθηκαν την τρισ. δολαρίων έκθεσή τους στις ευρωπαϊκές τράπεζες.

Η Lagarde ήταν υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας εκείνη την περίοδο και πρόθυμη να αποφύγει τις ζημιές για τις τράπεζες της χώρας της, η οποία είχε δανείσει αρκετά στην Ελλάδα. Ο Strauss-Kahn, ευρύτερα γνωστό για τις προσπάθειές του αναφορικά με την γαλλική προεδρία εκείνη την περίοδο, εγκατέλειψε την προσπάθεια να ασκήσει πιέσεις για το θέμα, μετά από την ευρωπαϊκή αντίδραση που συνάντηση πριν από τη σύνοδο του ΔΝΤ.

Τον Ιούνιο του 2013 έκθεση του ΔΝΤ παραδέχθηκε «αξιοσημείωτες αποτυχίες» στην πρώτη ελληνική διάσωση, ενώ κατέληξε ότι το Ταμείο είχε ευρέως ακολουθήσει τις σωστές πολιτικές. «Μια εκ των προτέρων αναδιάρθρωση του χρέους θα ήταν καλύτερη για την Ελλάδα αν και αυτό δεν ήταν αποδεκτό από τους Ευρωπαίους εταίρους», ανέφερε.

Εκ των υστέρων, το report ανέφερε ότι «το πρόγραμμα λειτούργησε ως μια λειτουργία που επέτρεπε στους πιστωτές να μειώσουν την έκθεσή τους, αφήνοντας τους φορολογούμενους και τον επίσημο τομέα να επωμιστούν το βάρος».

Αρκετοί διευθυντές του ΔΝΤ είχαν προειδοποιήσει για αυτή την έκβαση πριν από τρία χρόνια. Το πρόγραμμα «ίσως να φαινόταν όχι ως διάσωση της Ελλάδας, η οποία θα πρέπει να υποστεί μια επώδυνη προσαρμογή, αλλά ως μια διάσωση των ιδιωτών ομολογιούχων της Ελλάδας, κυρίως των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών οργανισμών», είχε δηλώσει στη συνεδρίαση του Μαΐου του 2010 ο Βραζιλιάνος διευθυντής, Paulo Nogueira Batista.

Οι αμφισβητίες τελικά αποδείχθηκε ότι είχαν δίκιο. Η Ελλάδα δεν μπορούσε να πετύχει τους στόχους και ζήτησε νέα διάσωση το 2012. Οι εναπομείναντες ιδιώτες επενδυτές υπέστησαν ένα haircut στο πλαίσιο της μεγαλύτερης αναδιάρθρωσης χρέους στην ιστορία.

Το ελληνικό χρέος έχει διογκωθεί από τότε διότι η οικονομία κατέρρευσε, υποχρεώνοντας τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης να αντιμετωπίζουν τώρα την προοπτική μιας τρίτης διάσωσης στην οποία θα πρέπει επίσης να απομειώσουν μέρος του ελληνικού χρέους.