«Είμαστε πολεμιστές από τρυφερότητα»

ΕΛΙΚΟΥΡΑ ΤΣΙΟΥΑΪΛΑΦ: «Είμαστε πολεμιστές από τρυφερότητα»

«Ο Ελικούρα Τσιουαϊλάφ είναι ο πιο διάσημος ποιητής των ιθαγενών Μαπούτσε της Χιλής. Γεννημένος στην αδάμαστη Αραουκανία, «εξόριστος», όπως λέει, για χρόνια στις πόλεις.

[Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών, 01/07/2013]  

«Ο Ελικούρα Τσιουαϊλάφ είναι ο πιο διάσημος ποιητής των ιθαγενών Μαπούτσε της Χιλής. Γεννημένος στην αδάμαστη Αραουκανία, «εξόριστος», όπως λέει, για χρόνια στις πόλεις όπου σπούδασε, επέστρεψε στη γενέτειρά του και έγινε η φωνή των Μαπούτσε. Αυτήν μετέφερε και στην Ελλάδα όπου βρέθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ LEA στο Ινστιτούτο Θερβάντες, παρουσιάζοντας ανάμεσα στα άλλα και τη δίγλωσση Ανθολογία Ποιημάτων του, που επιμελήθηκε ο εγκατεστημένος στην Ελλάδα Χιλιανός ποιητής Χάιμε Σβαρτ.

Σε αυτήν, ο Ελικούρα ξεδιπλώνει τη μοναδική του τέχνη να συνδυάζει προφορική παράδοση και λογοτεχνία, να μεταμορφώνεται σε «αφηγησητέχνη», όπως αυτοαποκαλείται, για να μεταφέρει στον γραπτό λόγο την αφήγηση της αγωνιστικής παράδοσης ενός λαού που σε πείσμα των καιρών –ή ακριβώς λόγω αυτών– επιμένει να υπερασπίζεται τη Γη απέναντι στις ληστρικές δυνάμεις που κερδοσκοπούν καταστρέφοντάς την.

«Οι Μαπούτσε θεωρούμε μητέρα μας τη Γη, γιατί προσφέρει όσα χρειαζόμαστε για να ζούμε. Ποια κόρη και ποιος γιος δεν θα ξεσηκωνόταν όταν τη λεηλατούν και την καταστρέφουν; Γι’ αυτό μας θεωρούν εμπόδιο στον καπιταλισμό και τον νεοφιλελευθερισμό»

Συνέντευξη στην Χριστίνα Πάντζου

• Τι σημαίνει να είσαι Μαπούτσε σήμερα στη Χιλή;

Υπάρχει έλλειψη συνεννόησης και κατανόησης ανάμεσα στον χιλιανό λαό και τον λαό των Μαπούτσε και η όποια πρόοδος έχει συντελεστεί δεν είναι αυτή που προσδοκούσαμε. Ημασταν μια χώρα με τεράστιες εκτάσεις ανάμεσα σε αυτό που σήμερα είναι η Χιλή και η Αργεντινή. Ζήσαμε αιώνες αντίστασης κατά της ισπανικής αυτοκρατορίας, τόσο ισχυρής τότε όσο η αμερικανική αυτοκρατορία σήμερα. Ακολούθησε πριν από 200 χρόνια η κατοχή των εκτάσεών μας από τη Χιλή από τη μια μεριά και την Αργεντινή από την άλλη. Η επίσημη χιλιανή Ιστορία υποδεικνύει το 1883 ως έτος εδραίωσης της λεγόμενης Ειρήνευσης της Αραουκανίας, που δεν ήταν παρά μια επέμβαση: μια εισβολή με σφαγές, νεκρούς, αγνοούμενους, που συρρίκνωσε δραματικά τα εδάφη μας και αποδεκάτισε τον πληθυσμό μας. Για μένα, υπάρχουν δύο καταλυτικές περίοδοι στην ιστορία αυτής της σχέσης ανάμεσα στη Χιλή και τη χώρα των Μαπούτσε. Το 1883 επιβάλλεται η «ειρήνευση» των Μαπούτσε και το 1973, χρονιά του πραξικοπήματος, μπαίνει σε εφαρμογή η «ειρήνευση» των Χιλιανών, με ό,τι αυτό αποκαλύπτει ως προς τις ιστορικές αναλογίες. Στις ειδήσεις, αντί για ειρήνευση διαβάζουμε για έναν ακήρυχτο πόλεμο κατά των Μαπούτσε.

Επειδή εμείς σήμερα εκπροσωπούμε ένα καταλυτικό εμπόδιο κατά του καπιταλισμού και του νεοφιλελευθερισμού. Μαπούτσε σημαίνει «λαός της Γης»: θεωρούμε μητέρα μας τη Γη και ισότιμα με εμάς όλα όσα ενυπάρχουν στη φύση, από τις πέτρες και τα ποτάμια ως τα φυτά και τα έντομα. Η Μάνα Γη μάς προσφέρει όσα χρειαζόμαστε για να ζούμε. Ποια κόρη και ποιος γιος δεν θα ξεσηκωνόταν για να την προασπίσει όταν την απειλούν, τη λεηλατούν, την καταστρέφουν;

• Ενα εμπόδιο τόσο επικίνδυνο ώστε να σας έχει προσάψει και τον χαρακτηρισμό των «τρομοκρατών»;

Στον παγκοσμιοποιημένο πλανήτη υπάρχουν όλες οι ευκαιρίες για να εδραιωθεί η λεηλασία της γης από εθνικές και πολυεθνικές επιχειρήσεις. Φτιάχνουν φράγματα πλημμυρίζοντας ολόκληρες περιοχές και ιερούς τόπους. Ξυλοβιομηχανίες-κολοσσοί επιβάλλουν τεχνητές καλλιέργειες ελάτων και ευκαλύπτων, που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού και εξαφανίζουν ιαματικά βότανα ή έντομα, καταστρέφοντας το οικοσύστημα. Εμείς που αντιστεκόμαστε στον σφετερισμό των εδαφών μας και στη λεηλασία της φύσης, σερνόμαστε σε δίκες με βάση τον «αντιτρομοκρατικό νόμο» που επέβαλε ο δικτάτορας Πινοτσέτ και που μέχρι τώρα δεν έχει καταργηθεί. Σήμερα υπάρχουν κάπου 32 Μαπούτσε πολιτικοί κρατούμενοι. Πρόκειται για στημένες δίκες, με «μάρτυρες δίχως πρόσωπο» -όπως τους αποκαλούμε γιατί καταθέτουν με κουκούλες- και σαθρές «αποδείξεις», όπως αποκαλύπτει το γεγονός ότι πολλοί απαλλάχτηκαν τελικά από τις κατηγορίες. Αυτοί μας αποκαλούν «τρομοκράτες», αλλά εγώ λέω πως είμαστε «πολεμιστές από τρυφερότητα», γιατί ξεσηκωνόμαστε υπερασπιζόμενοι στη Μητέρα Γη.

• Λένε ότι οι ποιητές είναι μελαγχολικοί και οι στρατευμένοι αισιόδοξοι. Εσείς, ως στρατευμένος ποιητής, πώς διαβλέπετε το μέλλον των αγώνων σας;

Είμαι ένας «αισιόδοξος σκεπτικιστής». Σκεπτικιστής γιατί βλέπω ότι ο καπιταλισμός παίρνει νέες μορφές, αλλά εξακολουθεί να είναι καπιταλισμός και μάλιστα κυρίαρχος και άγριος, προκαλώντας τα ίδια δεινά παντού στον κόσμο. Την κατάσταση που ζει ο λαός μου, τη ζουν και άλλοι λαοί στο Μεξικό, στην Ινδία, την Ιταλία ή την Ελλάδα κ.λπ. Οσο για την αισιοδοξία μου, αυτή αυξάνει στον βαθμό που υπάρχει η δυνατότητα συναντήσεων σαν κι αυτήν σε διάφορες γωνιές του κόσμου, η δυνατότητα να συζητούν οι λαοί ξεπερνώντας εμπόδια και τείχη που υψώνουν τα κράτη. Γιατί τα κράτη καταφεύγουν σε σύνορα και σημαίες, αλλά εμείς ξέρουμε ότι έχουν ιδιοκτήτες, που είναι λίγοι και ολοένα και πιο άγριοι. Οταν έχω τη δυνατότητα να συζητώ με νέα παιδιά, βλέπω μια επιθυμία αλλαγής και κυρίως επιστροφής στη μνήμη και αυτό με κάνει πολύ αισιόδοξο.

• Αναφερθήκατε σε αναλογίες ανάμεσα στα όσα βιώνει η Ελλάδα και ο λαός σας.

Είχα το προνόμιο να φτάσω σε έναν τόπο με έναν θαυμαστό πολιτισμό, που έχει σημαδέψει καίρια τη δυτική κουλτούρα, σε μια εξαιρετικά δύσκολη στιγμή. Εχουμε έναν τεράστιο δεσμό με την Ελλάδα, με την έννοια ότι εξακολουθούμε να πιστεύουμε στον Λόγο και τη Λέξη ως βασικά μας εργαλεία. Δεν χάσαμε τη μνήμη μας. Με αυτόν τον Λόγο μπορούμε να αγγίξουμε το πνεύμα κάθε ανθρώπου σε οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη και να ανοίξουμε έναν διάλογο. Είναι ο Λόγος αυτός που μας επιτρέπει να ενωθούμε στα Ονειρα, που δεν χάθηκαν αλλά κληροδοτήθηκαν στις νέες γενιές. Σε μια δύσκολη στιγμή κατά την οποία μπορεί οι τραγωδίες και τα δράματα να πληθαίνουν, έχουμε τη δυνατότητα ενωμένοι να οικοδομήσουμε ένα Ονειρο πιο βιώσιμο, διαρκές και μόνιμο από ό,τι έχουμε ώς τώρα φανταστεί. Με αυτό θέλω να πω στον ελληνικό λαό ότι δεν είναι μόνος. Δεν είμαστε μόνοι.