Πόσο είναι τελικά το δημόσιο χρέος της Ελλάδας;

Πόσο είναι τελικά το δημόσιο χρέος της Ελλάδας;

του Δημήτρη Καζάκη

Υπό την βαριά σκιά της τρόικας βρίσκεται για ακόμη μια φορά η Ελλάδα. Υπό το κλίμα των ασφυκτικών -όπως είθισται πλέον- πιέσεων διεθνώς, αρχίζουν σήμερα, Τρίτη, οι διαπραγματεύσεις κυβέρνησης και τρόικας, οι οποίες θα κρίνουν την εκταμίευση της δόσης των 31 δισ. Ευρώ τον Σεπτέμβριο. Στο επίκεντρο των διαβουλεύσεων θα βρεθεί το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής της περιόδου 2013 - 2016 και συγκεκριμένα οι περικοπές δαπανών ύψους 11,5 δισ. ευρώ για τη διετία 2013 - 2014.

Τη Δευτέρα, σε πολύωρες συσκέψεις ο υπουργό Οικονομικών Γ. Στουρνάρας και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, προσδιόρισαν μέρος των δαπανών των 11, 5 δισ. ευρώ που δεν είχαν εξευρεθεί ακόμη. Αξιοποιώντας  την έκθεση του ΚΕΠΕ, τις προτάσεις των υπουργείων, εκθέσεις που έχει εκπονήσει το ΔΝΤ, αλλά και παρατηρήσεις της Ομάδας Δράσης της ΕΕ για την Ελλάδα κάλυψαν τα 9,5 δισ. ευρώ από τις εξοικονομήσεις ύψους 11,5 δισ. ευρώ που ζητά η τρόικα σε μεσοπρόθεσμη βάση.

Αυτά αφήνει να διαρρεύσουν το υπουργείο οικονομικών και τα παπαγαλάκια της συγκυβέρνησης.

Από πού θα τα βρουν αυτά τα ποσά είναι λίγο ως πολύ γνωστό. Δεν θα αφήσουν τίποτε να στέκεται όρθιο, ότι μπορεί να κοπεί θα κοπεί, ενώ ότι μπορεί να πουληθεί, θα πουληθεί. Την ίδια ώρα η φοροεπιδρομή ήδη δεν γνωρίζει κανένα ηθικό, κοινωνικό και οικονομικό... φραγμό. Αρκούν αυτά τα 11,5 δις ευρώ, ακόμη κι αν σκεφτεί κανείς ότι μπορούν να αντληθούν από μια οικονομία και κοινωνία που πνέει τα λοίσθια; Ούτε κατά διάνοια. Ακόμη κι αν βρεθούν είναι σίγουρο ότι στην επόμενη επίσκεψη του το κλιμάκιο της τρόικας θα ζητήσει κι άλλα, πρόσθετα μέτρα.

Ήδη το πρωτογενές έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού στο εξάμηνο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2012 έφτασε στο 2,3 δις ευρώ, όσο δηλαδή ήταν ο ετήσιος στόχος που είχε τεθεί εξαρχής από την τρόικα. Ενώ οι πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις που υπάρχουν ανεβάζουν το πρωτογενές έλλειμμα στο τέλος του χρόνου σε πάνω από 6 δις ευρώ, δηλαδή γύρω στο 3% του ΑΕΠ. Αν προσθέσουμε σ’ αυτό και τα 9 περίπου δις ευρώ που συνιστούν τους πληρωτέους τόκους του δημοσίου χρέους για το 2012, τότε το δημοσιονομικό έλλειμμα θα ανέλθει τουλάχιστον στα 15 δις ευρώ. Και σ’ αυτά δεν έχουν μπει τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα και έντοκα γραμμάτια που πρέπει να πληρώσει το ελληνικό κράτος έως το τέλος του 2012.

Σύμφωνα με το Δελτίο Δημοσίου Χρέους (Νο 65, Μάρτιος 2012) το χρονοδιάγραμμα λήξης χρέους της κεντρικής διοίκησης υποδηλώνει ότι μέχρι το τέλος τις 31/12/2012, το ελληνικό δημόσιο έχει να πληρώσει 14,9 δις ευρώ σε βραχυπρόθεσμους τίτλους και 8,6 δις ευρώ σε ομόλογα και δάνεια. Σύνολο 23,5 δις ευρώ ληξιπρόθεσμοι τίτλοι χρέους έως το τέλος του 2012.

Αν προσθέσουμε και το εκτιμώμενο δημοσιονομικό έλλειμμα των 15 δις ευρώ, τότε το συνολικό άνοιγμα του ελληνικού δημοσίου στο τέλος του 2012 θα είναι τουλάχιστον 38,5 δις ευρώ. Πόσο απ’ αυτό το ποσό μπορεί να καλυφθεί με πρόσθετα μέτρα και πόσο με νέο δανεισμό θα το δούμε στην πορεία. Πάντως η νέα δόση των 31 δις ευρώ που προβλέπεται για τον Σεπτέμβριο, δεν έχει καμιά σχέση με την κάλυψη αυτών των δανειακών αναγκών του ελληνικού δημοσίου. Τα 25 από αυτά προορίζονται για νέα ανακεφαλαιοποίηση των εγχώριων τραπεζών, ενώ τα υπόλοιπα πρόκειται να καλύψουν ανοίγματα των εγχώριων τραπεζών προς την ΕΚΤ που έχει καλύψει το ελληνικό δημόσιο με δικές του εγγυήσεις.

Προσέξτε τα νούμερα: το δημοσιονομικό έλλειμμα θα είναι τουλάχιστον 15 δις ευρώ στα τέλη του 2012 και οι τροϊκανοί με τους ντόπιους ομολόγους τους ψάχνουν για 11,5 δις ευρώ για την επόμενη διετία. Μαζί με τα ληξιπρόθεσμα θα φτάσει τα 38,5 δις ευρώ το άνοιγμα του ελληνικού δημοσίου στο τέλος του 2012. Θέλει μεγάλη φαντασία για να καταλάβει κανείς ότι είτε θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα περικοπών και μειώσεων, είτε θα πρέπει να βρεθούν πρόσθετοι πόροι δανεισμού του ελληνικού κράτους;

Αλήθεια πόσο είναι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας σήμερα;

Σε απόλυτα νούμερα το δημόσιο χρέος της Ελλάδας μειώθηκε από τα 368,0 δισ. ευρώ στο τέλος του 2011 (165,3% του ΑΕΠ) στα 280,4  δισ. ευρώ στο πρώτο τρίμηνο του 2012, λόγω της αναδιάρθρωσης. Για να δούμε πώς έχει διαμορφωθεί:

Τον Απρίλιο του 2012 προστέθηκαν 31,6 δις ευρώ νέα δάνεια του ελληνικού δημοσίου.

Το ποσό αυτό αφορά στο δανεισμό του δημόσιου τομέα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). Από το συνολικό ποσό τα 25 δις ευρώ δόθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τα 3,3 δις ευρώ για την ανταλλαγή ομολόγων και τα 3,3 δις ευρώ για δανεισμό σε μετρητά. Επομένως στο τέλος Απριλίου το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας αυξήθηκε τουλάχιστον στο ποσό των 312 δις ευρώ.

Τον μήνα Μάιο προστέθηκαν άλλα 4,2 δις ευρώ, τα οποία αφορούν το δανεισμό του δημόσιου τομέα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). Με αυτά συμπληρώθηκε το ποσό δεδουλευμένων τόκων ύψους 4,8 δις ευρώ, που καταβλήθηκαν με τη μορφή βραχυχρόνιων τίτλων του EFSF, για τα ομόλογα που συμμετείχαν στο PSI. Με άλλα λόγια πρόκειται για πρόσθετο χρέος του ελληνικού δημοσίου.

Συνεπώς στα τέλη Μαΐου το συνολικό δημόσιο χρέος του ελληνικού κράτους διαμορφώθηκε στα 316,2 δις ευρώ. Αν σ’ αυτό συμπεριλάβουμε και την δόση του Σεπτεμβρίου, η οποία – όπως είπαμε – θα πάει να καλύψει ανάγκες πρόσθετου χρέους του ελληνικού δημοσίου που προκύπτει από την στήριξη των τραπεζών, τότε το συνολικό δημόσιο χρέος θα διαμορφωθεί στα 347,2 δις ευρώ, ήτοι πάνω από το 165% του ΑΕΠ. Αν βέβαια υποθέσουμε ότι θα επαληθευθεί η πρόβλεψη για μόλις 5% ύφεση το 2012, που ήδη φαντάζει πολύ αισιόδοξη.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι μέσα σ’ ένα χρόνο εξανεμίστηκαν σχεδόν τα όποια οφέλη από την εικονική απομείωση του δημόσιου χρέους λόγω του «κουρέματος» δια του PSI. Και πάλι το δημόσιο μένει μ’ ένα άνοιγμα τουλάχιστον 15 δις ευρώ που θα πρέπει να καλύψει με πρόσθετα σκληρά μέτρα, ή με νέο δάνειο. Κι αυτό αν υποθέσουμε ότι τα 23,5 δις ευρώ ληξιπρόθεσμα μέχρι το τέλος του 2012 θα καλυφθούν με την έκδοση εντόκων γραμματίων του ελληνικού δημοσίου.

Πόσο θέλει κανείς για να καταλάβει τον βάναυσο φαύλο κύκλο που μας έχει εγκλωβίσει η πληρωμή των χρεών και η αναγωγή του πρωτογενούς πλεονάσματος σε υπέρτατο εθνικό στόχο; Το λέμε αυτό γιατί ορισμένοι – ακόμη κι από τους λεγόμενους αντιμνημονιακούς – θεωρούν ότι το πρόβλημα είναι ο τρόπος υλοποίησης των στόχων που θέτει η τρόικα και όχι οι στόχοι αυτοί καθ’ αυτοί. Ακούσαμε μάλιστα τον κ. Τσίπρα να αποδέχεται ότι εθνικός στόχος είναι ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός. Γιατί; Από πού κι ως πού; Όποιος θεωρεί ότι πρώτο μέλημα της δημοσιονομικής πολιτικής του κράτους είναι ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός, τότε είτε δεν ξέρει τι του γίνεται, είτε απλά τον έχει τυφλώσει η νεοφιλελεύθερη θεολογία. Ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός είναι επιτεύξιμος σαν στόχος μόνο σε συνθήκες ανόδου της οικονομίας, αλλιώς οι πολιτικές ισοσκελισμού βαθαίνουν την κρίση και την ύφεση. Σε συνθήκες όπου οι επενδύσεις ανά τρίμηνο έχουν φτάσει να κυμαίνονται γύρω στα 5 δις ευρώ, ποσό που σε τρέχουσες τιμές μας γυρίζει πίσω στα 1995, τότε το πρώτιστο μέλημά σου είναι η τόνωση τους. Αν βέβαια σ’ ενδιαφέρει να καταπολεμηθεί η ανεργία και να αυξηθεί η σταθερή απασχόληση που θα σηκώσει ολόκληρη την οικονομία.

Σ’ αυτά τα πλαίσια είσαι υποχρεωμένος από τον ίδιο τον χαρακτήρα της ύφεσης να προχωρήσεις σ’ έναν ελεγχόμενα ελλειμματικό προϋπολογισμό για μερικά χρόνια με σκοπό να ενισχυθεί εξαιρετικά το δημόσιο πρόγραμμα επενδύσεων. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούν να δημιουργηθούν πραγματικές θέσεις εργασίας, αλλά και να δοθεί κίνητρο για ιδιωτικές επενδύσεις, όχι βέβαια του ληστρικού είδους που επιδοτεί ο κρατικός κορβανάς τόσα χρόνια.

Για να γίνει αυτό θα πρέπει οπωσδήποτε να σταματήσουμε να πληρώνουμε τους δανειστές και να κηρύξουμε το δημόσιο χρέος παράνομο. Όσοι ανησυχούν για το πώς θα πληρώνουμε τον ελλειμματικό προϋπολογισμό, θα πρέπει να τους θυμίσουμε ότι υπό τις υπάρχουσες συνθήκες το ελληνικό δημόσιο εκδίδει έντοκα γραμμάτια αξίας 15-20 δις ευρώ κάθε χρόνο για να καλύψει τρύπες του. Αντί λοιπόν να δανείζεται για να πληρώνει τοκογλυφικά και να καλύπτει τρύπες που προκαλεί η ασυδοσία των κυβερνώντων, θα μπορεί να δανείζεται για να κάνει επενδύσεις σε υποδομές και παραγωγή. Το υψηλό κόστος δανεισμού θα εξισορροπείται από τους ρυθμούς ανόδου της οικονομίας και των εισοδημάτων που θα προκαλεί το εκτεταμένο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα έχει επιβληθεί ένα αυστηρό καθεστώς ελέγχου της κίνησης κεφαλαίου, αλλά και ο ουσιαστικός εξορθολογισμός του δημόσιου τομέα που ξεκινά πάντα από την πολιτική κεφαλή.

Ισοσκελισμένο προϋπολογισμό σε συνθήκες ύφεσης και υπερχρέωσης ζητά μόνο όποιος πρακτορεύει τα συμφέροντα των δανειστών και δεν νοιάζεται στο ελάχιστο για το αν θα μπορέσει ποτέ να ορθοποδήσει η οικονομία και η κοινωνία. Όλα τα άλλα είναι απλά κούφια λόγια και προφάσεις εν αμαρτίαις όσων παίζουν με το πόνο ενός ολόκληρου λαού.