Στάθης Κουβελάκης: Αντίστροφη μέτρηση

Αντίστροφη μέτρηση

Φωτο: www.imerisia.gr

Του ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗ*

[Πηγή: Ελευθεροτυπία, 27/06/2013]

Το κλείσιμο της ΕΡΤ ήταν τελικά το πρώτο, πιθανόν και το μοιραίο, λάθος του Αντώνη Σαμαρά. Οποια κι αν είναι η έκβαση της μάχης για την τύχη του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα, είναι σαφές ότι ο αρχικός σχεδιασμός του πρωθυπουργού και του επιτελείου του έχει πλήρως ανατραπεί.

Αντί για την επίδειξη πυγμής, που θα προσέδιδε περαιτέρω κάλυψη στην αυταρχική κλιμάκωση, είχαμε τη διάλυση της τρικομματικής συμμαχίας και την πτώση της πρώτης κυβέρνησης Σαμαρά. Διότι, βεβαίως, περί αυτού πρόκειται και όχι περί «ανασχηματισμού», όπως θέλουν να το παρουσιάσουν τα καθεστωτικά ΜΜΕ. Και αν δεν επικρατούσε καθεστώς παρατεταμένης αντιδημοκρατικής εκτροπής, η νέα κυβέρνηση όφειλε να ξαναπαρουσιαστεί στη Βουλή με προγραμματικές δηλώσεις (ακόμη και ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για «επικαιροποίηση της προγραμματικής συμφωνίας», αναγνωρίζοντας ότι τίθεται θέμα) και να ζητήσει την έγκριση της εθνικής αντιπροσωπείας.

Τρεις είναι οι παράγοντες που δεν έλαβαν υπ' όψιν τους ο Αντώνης Σαμαράς και οι συνεργάτες του, όταν αποφάσισαν την αυθημερόν παύση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.

Πρώτον, και κύριο, το εύρος της λαϊκής αντίδρασης σε κάτι που εμφανώς δεν μπορούσε να παρουσιαστεί ως μια επιπλέον αντιπαράθεση με μια σπάταλη και προνομιούχα «συντεχνία του Δημοσίου». Η βιαιότητα της κίνησης κατέδειξε, αντίθετα, και στους πιο δύσπιστους το βαθμό στον οποίο η διακυβέρνηση της χώρας έχει ξεφύγει από τα όρια της «κανονικότητας» μιας ευρωπαϊκής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Πρώτη φορά εδώ και ένα χρόνο, η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με μια πρωτότυπη μορφή λαϊκής κινητοποίησης, με διάρκεια και ευρεία κοινωνική στήριξη. Επιπλέον, με την κατάληψη του Ραδιομεγάρου και τη συνέχιση της λειτουργίας του, το κλείσιμο της ΕΡΤ μετατράπηκε σε πραγματικό μπούμερανγκ, απελευθερώνοντας ένα χώρο πραγματικά ελεύθερης ενημέρωσης, συζήτησης και πολιτιστικής δράσης, με πρωτοφανή απήχηση στην κοινωνία.

Η λαϊκή κατακραυγή και κινητοποίηση είναι αυτή που άλλαξε τα δεδομένα και όξυνε τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της πάλαι ποτέ τρικομματικής συμμαχίας. Και εδώ είναι το δεύτερο λάθος του πρωθυπουργού: αντί να επιβληθεί έναντι των συμμάχων του συνεχίζοντας παράλληλα ανενόχλητος τα ακροδεξιά του ανοίγματα, οδηγήθηκε σε ρήξη με μια κρίσιμη ποιοτικά συνιστώσα της μνημονιακής συμμαχίας και επιτάχυνε τη διαδικασία διάλυσης του εναπομένοντος ΠΑΣΟΚ. Η συγκρότηση της νέας δικομματικής κυβέρνησης, με οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ψαλιδισμένη αποδοχή, φέρει τη σφραγίδα αυτής της αποτυχίας και της αποσάθρωσης του μνημονιακού μπλοκ.

Το τρίτο λάθος του Σαμαρά είναι το σοκ που προκάλεσε το κλείσιμο της ΕΡΤ σε διεθνές επίπεδο, το οποίο σήμανε το τέλος της επικοινωνιακής φούσκας που προωθούσαν το τελευταίο διάστημα οι κυρίαρχοι κύκλοι εντός και εκτός της χώρας περί ελληνικού success story. Τίποτε δεν μπορεί, πλέον, να κρύψει το ναυάγιο της τρίχρονης μνημονιακής βαρβαρότητας και την αδυναμία των πολιτικών δυνάμεων, που το διαχειρίστηκαν, να εξασφαλίσουν όρους στοιχειώδους πολιτικής και κοινωνικής σταθεροποίησης.

Η νέα κυβέρνηση είναι λοιπόν σίγουρα αποδυναμωμένη και πιο ευάλωτη, αυτό όμως δεν σημαίνει, όπως βιάστηκαν κάποιοι να πουν, ότι είναι ήδη τελειωμένη και ότι δεν απομένει παρά να «καληνυχτίσουμε» τον νυν πρωθυπουργό.

Οπως τα πληγωμένα θηρία, είναι αντίθετα εξαιρετικά επικίνδυνη και χωρίς άλλες επιλογές από την κλιμάκωση της επιθετικότητας με την οποία επιδίδεται στο έργο της μνημονιακής κατεδάφισης. Ο αυταρχισμός αποτελεί δομικό στοιχείο αυτής της πολιτικής και στρατηγική επιλογή στην άμιλλα που διεξάγεται σ' αυτό το έδαφος μεταξύ της Ν.Δ. και της φασιστικής ακροδεξιάς.

Είναι σαφές ότι μόνο μια αντίστοιχης αποφασιστικότητας λαϊκή κινητοποίηση, με την απαιτούμενη πολιτική στήριξη και ενοποιητική μετωπική προώθηση, μπορεί να αντιστρέψει την πορεία προς την άβυσσο. Το καναλιζάρισμα της κινηματικής δυναμικής σε προεκλογικού τύπου κινήσεις ή σε αποκλειστικό κοινοβουλευτικό πλαίσιο, η λογική της αναμονής της κατάρρευσης του αντιπάλου κάτω από το βάρος των εσωτερικών του αντιφάσεων το μόνο που έχουν να προσφέρουν είναι την απώλεια του κεφαλαίου που δημιούργησε η ύβρις του Αντώνη Σαμαρά.

Η δυνατότητα της απελευθέρωσης της χώρας από το μνημονιακό ζυγό εξαρτάται πρώτα και κύρια από τους όρους της πτώσης της σημερινής κυβέρνησης, όροι που θα καθορίσουν και το χρονοδιάγραμμα μιας τέτοιας εξέλιξης. Το κίνημα του ραδιομέγαρου έθεσε και πάλι επί τάπητος την προοπτική της νικηφόρας αντεπίθεσης και της ανατροπής.

* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο King's College του Λονδίνου